Niemal rok od daty przeniesienia krzyży z dróg polnych w pobliżu Kalna i Wierzbnej (czytaj o tym : TUTAJ i TUTAJ), dnia 26 października 2015 roku, na mocy nakazu nałożonego na Gminę Żarów przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu (Delegatura w Wałbrzychu), przeprowadzone zostały badania archeologiczne powykonawcze, miejsc ostatniej lokalizacji krzyży pojednania przeniesionych na teren przy kościele w Wierzbnej. Ostateczny termin wykonania zadań nałożonych przez Konserwatora minął 30 października 2015 roku, a więc badania zostały przeprowadzone na ostatnią chwilę. Pragniemy przypomnieć, że poza badaniami archeologicznymi, Gmina Żarów zobowiązana była w tym samym terminie do - jak to ujęto - doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu, poprzez :
- przeprowadzenie kwerendy historycznej dla obu krzyży
- wykonanie kart ewidencyjnych dla obu krzyży
- przeprowadzenie konserwacji obu krzyży
O ile badania archeologiczne zostały przeprowadzone (uczestniczyliśmy w tym wydarzeniu), to co do pozostałych nie mamy wiedzy. Naocznie określić można tylko, czy przeprowadzono konserwację obu krzyży, i jak się wydaje, od dnia posadowienia ich na terenie przykościelnym w Wierzbnej nikt ich raczej nie ruszał...
Badania archeologiczne w pobliżu Wierzbnej (rozwidlenie dróg polnych Wierzbna - Panków - Kalno) (50.910718, 16.521620)
Niestety, miejsce po usuniętym krzyżu zostało całkowicie zatarte. Nie ma dziś pewności, czy ktoś w ciągu ostatniego roku nie szperał w tym miejscu przed ekipą archeologów. Ci, nie znaleźli podczas badania żadnych artefaktów, a szkoda, bo spodziewaliśmy się, że gdy Niemcy w latach 30-tych XX wieku przywracali temu miejscu krzyż pojednania, upamiętnili to w jakiś sposób, może butelką z listem do potomnych itp... Jeśli cokolwiek tam było, nigdy się tego prawdopodobnie nie dowiemy.
Ekipa przy pracy, nadzór też musi być
Praca dość żmudna, bo ziemię trzeba ściągać warstwami i dokumentować poszczególne kroki
Obszar wytyczony, teraz stopniowo w głąb
Każdy ruch trzeba przemysleć
Warstwa, pomiary i zdjęcia
Pogoda jak widać wymarzona jak na tę porę roku i rodzaj pracy
Może nie wygląda, ale każdy pomagał jak mógł
Dopieszczanie krawędzi
Ostatnie zdjęcia przed zasypaniem stanowiska
Po przebadaniu terenu i wykonaniu odpowiedniej dokumentacji, wszystko zostało zakopane
Badania archeologiczne w pobliżu Kalna (droga polna Kalno - Wierzbna) (50.918022, 16.516242)
Miejsce po krzyżu zachowało się w doskonałym stanie. Tutaj nie było nawet cienia podejrzenia, że ktokolwiek mógł w tym miejscu szukać coś "po cichu". Niestety, podobnie jak w przypadku pierwszego krzyża, nie znaleziono żadnych artefaktów. To miejsce odsłoniło jednak inną niespodziankę, mianowicie sporą ilość kamieni, które wykorzystano do ustawienia krzyża. Wśród nich znalazł się jeden, który jest prawdopodobnie fragmentem odłamanym z podstawy trzonu krzyża. Nie ma pewności, czy stało się to podczas ostatniego wyrywania krzyża z ziemi. Fakt, że podczas wyciągania go nie wykonano szczegółowej dokumentacji fotograficznej, równiez nie pozwoli na jednoznaczne stwierdzenie, że to fragment trzonu...
Miejsce w którym stał krzyż z Kalna
Dokumentacja fotograficzna przed wykonaniem badania
Tak samo ten otwór w ziemi wyglądał w listopadzie 2014 roku, nawet ślad po przewróceniu krzyża w kierunku Kalna jest nienaruszony
Czas zacząć badania
Widać kamienie które podpierały krzyż
Pierwszy od lewej kamień, może być fragmentem trzonu krzyża
Zbliżenie na fragment, który może być odłamaną częścią trzonu krzyża
Aktualizacja z dnia 05.11.2015 roku.
Zdeponowany obecnie w Żarowskiej Izbie Historycznej fragment odłamanego kamienia, został przebadany i stwierdzono, że już nie ma wątpliwości, iż jest to fragment podstawy wspomnianego krzyża. Izba powołuje się w swej opinii między innymi na fotografie konserwatorskie z 1982 roku. Wspomniana dokumentacja nie wspomina jednak o uszkodzeniu tego dawnego zabytku jurysdykcji karnej, co może świadczyć, że został on uszkodzony w trakcie przenosin w ubiegłym roku (2014).
Oczyszczony fragment krzyża (foto : Żarowska Izba Historyczna)
Badania archeologiczne zakończone, ale ciąg dalszy sprawy zapewne nastąpi...
Fotografował i przygotował : Matthias