Drukuj
Nadrzędna kategoria: Regiony
Kategoria: Gmina i Miasto Żarów
Odsłony: 11183

Ocena użytkowników: 5 / 5

Gwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywna
 

Nie byłoby poniższego tematu, gdyby nie dobra wola Pana Marka Wąsowskiego. Jeśli czytaliście już na naszych stronach o Panu Marku, musiało to być za sprawą książki "Wspomnienia o naszym Żarowie", którą wspólnie z Panem Zbigniewem Malickim wydali w 2002 roku. Obaj Panowie są miłośnikami, ale bez wątpienia także znawcami historii Żarowa i okolic. Pan Marek Wąsowski, jest dodatkowo posiadaczem bogatej kolekcji przedwojennych pocztówek Żarowa i ościennych miejscowości, a także wielu innych pamiątek związanych z tymi ziemiami. Książka pracy (Arbeitsbuch) o której dziś napiszemy kilka słów, jest jedną z nich. Chcę nadmienić, że to nie ostatnia pamiątka którą udostępnił nam Pan Marek. Kolejna o której napiszemy to będzie rewelacja, ale nie zdradzimy na razie o co chodzi, aby niespodzianka była bardziej udana.

Co to jest Arbeitsbuch? Jest to książka pracy którą wprowadzono w III Rzeszy jako obowiązkowy dokument rejestrujący zatrudnienie osób dorosłych ustawą z 26 lutego 1935, choć zwyczajowo stosowano ją w niektórych gałęziach gospodarki Prus już pod koniec XIX w. (górnictwo i handel). Ustawa ta była prawną konsekwencją budowy totalitarnego państwa z obligatoryjnością zatrudnienia, które państwo niemieckie narzucało swoim obywatelom w celu ich maksymalnego wykorzystania na potrzeby przestawianej na tory wojenne gospodarki.


Na zdjęciu poniżej, okładka (przód) książki pracy, którą udostępnił nam Pan Marek Wąsowski. Jest ona wystawiona na nazwisko obywatela Niemiec. Szczegóły dotyczące tej książki, znajdziesz w dalszej części.



Okładka (tył) tej samej książki pracy, z polem na podpis i podpisem pracownika, na którego została ona wystawiona


Pierwsza strona zawiera numer, który w pierwszej części jest oznaczeniem Urzędu Pracy, w tym przypadku 35Saa, co oznacza Saarau (Żarów), w drugiej części cyfry „4493” oznaczają numer karty ewidencyjnej osoby której wystawiono książkę pracy. Strona ta zawiera też imię i nazwisko osoby której wystawiono książkę pracy, tutaj : Johann Ruthmann, oraz jego podpis



Strona 2, zawiera szczegółowe dane osobowe pracownika : poz.1 - data urodzenia : 27 Juni (czerwiec) 1895, poz.2 - miejsce urodzenia : Lorzendorf (Wawrzeńczyce), Kreis (powiat) : Neumarkt (Średzki). Dziś Wawrzeńczyce leżą w granicach powiatu wrocławskiego, w gminie Mietków. Poz.3 obywatelstwo : niemieckie, poz.4a - familienstand (stan cywilny) : żonaty, poz.4b - ilość dzieci : w dniu wystawienia książki (1936) wpisana była cyfra 1, w dniu 4 lipca 1943 roku dokonano poprawki na 2, poz.5 - miejsce zamieszkania : przekreślono Puschkau kreis Schweidnitz, czyli Pastuchów nr 18, powiat świdnicki, ostatni widoczny wpis, nie jest dla nas jednoznacznie czytelny. Strona 3, zawiera informacje o doświadczeniu zawodowym osoby, na którą ksiązka została wystawiona. Niestety, nie uporaliśmy się z rozszyfrowaniem wpisu...



Na stronie 5, znajduje się pieczątka Arbeitsamt Schweidnitz (Urząd Pracy w Świdnicy), oraz druga : Arbeitsamt Schweidnitz, Nebenstelle Saarau (filii urzędu pracy w Żarowie).


 

Strony 6 - 29 to miejsca na wpisy przebiegu pracy pracownika. W tej książce były tylko trzy wpisy : pierwszy dotyczy pracy w zakładzie górniczym w Wałbrzychu -  "Waldenburger Bergwerks-A.G." w latach 1918 - 1939, następnie 5 maja 1939 roku, Ruthmann (dawny właściciel książki pracy), rozpoczął pracę w cukrowni Pastuchów "Zuckerfabrik Puschkau G.m.b.h.", gdzie przepracował do 8 stycznia 1940 roku, po czym wrócił ponownie do Wałbrzycha do zakładu górniczego  "Waldenburger Bergwerks-A.G."



Strony 30 - 32 zawierają miejsce na dodatkowe notatki urzędowe

 


Od strony siódmej, książka pracy Johanna Ruthmanna, nie posiada żadnych wpisów.


 

Arbeitsbuch na terenie Rzeszy, protektoratów i Wolnego Miasta Gdańska.

 


 

W ciągu dwunastu lat Trzeciej Rzeszy, Arbeitsbuch doczekał się trzech edycji. Głównymi czynnikami decydującymi o różnicach były warianty okładki. Pierwszy styl, patrz przód książki pracy, którą udostępnił nam Pan Marek Wąsowski, z orłem Republiki Weimarskiej i małymi swastykami na wszystkich czterech rogach, ze słowami Deutsches Reich i Arbeitsbuch w starym niemieckim stylu. Na okładce drugiego stylu, orzeł Weimarski, zastąpiony został nazistowskim orłem (zdjęcie poniżej), zachowano styl pisma. W trzecim stylu zmieniono nieznacznie nazistowskiego orła, ale unowocześniono napis.

 


Cudzoziemcy, w tym przymusowi robotnicy którzy pracowali w Rzeszy, byli zobowiązani posiadać podobna książkę pracy. Od niemieckich odróżnił ją kolor zielony, poza tym, było w niej obowiązkowe miejsce na zdjęcie, podczas gdy w niemieckim dokumencie zdjęcie nie było wymagane. Książka taka nazywała się "Arbeits-buch für Ausländer".



Na obszarze Wolnego Miasta Gdańska wydawany był Arbeitsbuch wg wzoru z 1935 roku. Wprowadzono go rozporządzeniem z 1 czerwca 1938. Posiadał inny wzór graficzny: godło Rzeszy Niemieckiej zastępował w nim herb Wolnego Miasta Gdańska.




Poniżej Arbeitsbuch, który został wydany dla Protektoratu Czech i Moraw.


Książka Pana Marka, jest w doskonałym stanie. Wygląda tak, jakby wydana była wczoraj. Gdy wziąłem ją pierwszy raz do ręki, byłem przekonany, że to jakiś reprint. Okazuje się jednak, że wielu pracowników nigdy nie przechowywało swoich książek pracy osobiście. Zdeponowane one były w zakładach pracy, gdzie w archiwach doczekały w doskonałym stanie dnia dzisiejszego...

 


Przygotował : Matthias

Źródła : de.wikipedia, Fundacja Polsko-niemieckie Pojednanie, książka z kolekcji Pana Marka Wąsowskiego