Stronie Śląskie : niem. Seitenberg
gmina : Stronie Śląskie
powiat : kłodzki
województwo : dolnośląskie
(50.291850, 16.873939)
Stronie Śląskie to nasz ostatni przystanek na trasie do Jaskini Niedźwiedziej. Miasteczko to prawa miejskie uzyskało niespełna 50 lat temu (w 1967 roku), przez co nie posiada charakterystycznego dla miasta układu (nie ma Rynku). Nie oznacza to, że nie można tu znaleźć nic ciekawego - wręcz przeciwnie... Zapraszamy na wspólny, wirtualny spacer po Stroniu Śląskim.
Witacz Stronia Śląskiego przy dawnej stacji kolejowej
Rys historyczny. Miejscowość nosiła nazwę Seitenberg i była niewielką wsią położoną obok znacznie większego Schreckendorf – dzisiejszego Strachocina. Wieś znana była wówczas z niewielkiego pałacyku królewny Marianny Orańskiej oraz manufakturowej huty ręcznie zdobionego szkła Oranienhütte. Rozwój przemysłu umożliwiło wybudowanie w 1897 r. linii kolejowej do Kłodzka. Po przyłączeniu miejscowości do Polski, wobec braku historycznej nazwy słowiańskiej, początkowo nazywano miejscowość Żybocin, jednak w 1946 r. wprowadzono urzędowo obecną nazwę, nawiązującą znaczeniowo do formy niemieckiej (Seitenberg = „stronna góra”). Wieś zyskała na znaczeniu na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Rozrosła się dzięki odkrytym w okolicy złożom fluorytu i rud uranu. Mimo że wydobywania rud uranowych zaprzestano dość szybko, a nieopłacalne kopalnie zasypano, to po inwestycji pozostało spore osiedle mieszkaniowe Morawka. Dalszy rozwój zapewniła Stroniu znaczna rozbudowa huty szkła oraz rozpoczęcie wydobycia marmurów na skalę przemysłową. Dzięki temu w 1967 r. Stronie otrzymało prawa miejskie włączając w swój obręb wsie Strachocin oraz Goszów. Huta Szkła Kryształowego „Violetta” (spółka akcyjna) była głównym pracodawcą miasteczka obok zlokalizowanego tu wojewódzkiego szpitala psychiatrycznego. Obecnie gmina stawia na turystykę – leży w pięknym krajobrazowo regionie, jest najbardziej lesista w Polsce, posiada sporo ciekawych miejsc. Przemysł powoli zanika na korzyść rekreacji i sportu. Główną atrakcję stanowi odkryta w latach 60. XX w. Jaskinia Niedźwiedzia w niedalekim Kletnie. Od kilku lat okolica przyciąga turystów dobrymi warunkami narciarskimi, m.in. dzięki kompleksowi wyciągów na Czarnej Górze. Turystyce sprzyja także malowniczość górskich pejzaży, bliskość szczytu Śnieżnika oraz znanego uzdrowiska Lądka-Zdroju.
Herb Stronia Śląskiego
By Avalokitesvara - [1], Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=22920985
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są : barokowy kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa, kaplica św. Onufrego z XVIII w. w pobliżu stadionu sportowego, kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r. budynek dworca kolejowego, szachulcowy, z 1897 r. W mieście znajduje się również dawny pałac królewny Marianny Orańskiej, który jest obecnie siedzibą Urzędu Miejskiego.
Budynki dawnej stacji kolejowej zaadoptowane jako Centrum Edukacji Turystyki i Kultury
Budynki dawnej stacji kolejowej zaadoptowane jako Centrum Edukacji Turystyki i Kultury
Budynki dawnej stacji kolejowej zaadoptowane jako Centrum Edukacji Turystyki i Kultury
Teren dawnej stacji kolejowej, ruch na tej linii został zawieszony w 2004 roku, być może zostanie przywrócony w 2020 roku
Widok dawnej stacji kolejowej od strony torowisk
Widok dawnej stacji kolejowej od strony torowisk
Dawne urządzenia kolejowe jako eksponaty
Dawne urządzenia kolejowe jako eksponaty
Widoczna w odległości kilkuset metrów od stacji wieża wodna
Centrum Stronia Śląskiego
Remiza strażacka
Dawna rzeźnia przy ulicy Szkolnej
Tył Starego Browaru, w tle barokowy kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
Stary Browar od ulicy Szkolnej
Barokowy kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
Ulica Kościelna
Barokowy kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
Krzyż przed kościołem
Pozostałości cmentarza przykościelnego
Grób miejscowego proboszcza
Krzyż misyjny
Figura Św. Jana Nepomucena
Wnętrza kościoła - ołtarz
Ołtarz główny
Organy
Wejście główne i organy
Ambona
Malowidła na suficie
Chrzcielnica
Plebania
Widok na Stronie Śląskie z terenu położonego znacznie wyżej kościoła
Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
Grota przy kościele
Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
Jeden z budynków w centrum Stronia Śląskiego
Stary Browar
Stary Browar
Herb Rodu Oranje-Nassau na jednym z budynków w którym znajduje się sklep (Szlak Marianny Orańskiej)
Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r.
Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r.
Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r.
Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r.
Budynki dużego gospodarstawa (dawny folwark) przy ulicy Turystycznej
Kościół leży na szlaku Marianny Orańskiej
Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r.
Słup wotywny
Przed fasadą kościoła ustawiona jest barokowa kapliczka słupowa z piaskowca, nawiązująca do kolumn wotywnych, określana dawniej jako Betsäule lub Pestsäule. Kapliczka ma kształt wijącej się kolumny, zakończonej podwójną rzeźbioną głowicą w kształcie skrzynki i kulą. Na podstawie i trzonie słupa znajdują się płytkie, dziś już mocno zatarte zdobienia. Program ikonograficzny odnosi się do Nowego Testamentu i Kościoła jako instytucji. Podstawa ozdobiona jest emblematami. Na jej dolnej części znajdują się przedstawienia czterech świętych biskupów i papieży. Wijący się trzon pokrywają reliefy z motywem winorośli i ptaków. Na bokach kapitelu, pod skrzynką przedstawiono Immaculatę, Marię z Dzieciątkiem i św. Michała Archanioła oraz inskrypcję na kartuszu. Na bokach skrzynki znajdują się biblijne sceny: Ostatniej Wieczerzy, Pojmania, Niesienia Krzyża, Ukrzyżowania oraz Zesłania Ducha Świętego. Narożniki skrzynki ozdobione są ponadto małymi figurkami umieszczonymi w niszach, a sama skrzynka oparta jest na głowach puttów. Słup ufundowany był w 1672 r. przez ówczesnego wolnego sędziego o nazwisku Wolf. Powstał najprawdopodobniej jako przydrożne miejsce modlitwy lub w nawiązaniu do którejś z epidemii zarazy. Mimo że rzeźby na słupie cechuje pewien stopień prymitywizmu, to stanowi on cenny zabytek, jedyny w swym rodzaju na terenie ziemi kłodzkiej. Współczesne miejsce posadowienia słupa wotywnego znajduje się o kilkanaście metrów od pierwotnego, które znajdowało się tam, gdzie obecnie jest trójkątna wysepka skrzyżowania. Słup został przesunięty ze względu na przebudowę ulic wykonaną pod koniec lat 90. XX w. Razem z przesunięciem wykonano wówczas zabiegi konserwatorskie.
Detala słupa wotywnego
Detala słupa wotywnego
Detala słupa wotywnego
Detala słupa wotywnego
Dawny dwór - dziś siedziba Urzędu Gminy w Stroniu Śląskim
Dawny dwór, teraz mieści się w nim Urząd Gminy. Budynek niezbyt piękny i niezbyt okazały służył bardziej administracji dóbr, niż celom reprezentacyjnym. Ciekawostką jest, ze wybudowała go Marianna Orańska w 1838 roku, pani wielce zasłużona dla Kotliny Kłodzkiej i samego Stronia (wtedy Seitenberg). Była właścicielką tutejszego klucza dóbr i dbała o jego rozwój gospodarczy i społeczny. Dziś jej imię noszą w Stroniu gimnazjum i przychodnia zdrowia.
Widok ogólny centrum Stronia Śląskiego
Kaplica św. Onufrego z XVIII wiek w pobliżu stadionu sportowego
By Jacek Halicki - Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=50621666
Stąd, już tylko kilka kilometrów do celu naszej wyprawy - Jaskinii Niedźwiedziej...
Podróżował, fotografował i przygotował : Matthias