Labiryntarium - Pastuchów (Puschkau) - Cukrownia "Pastuchów" cz.2

: Nadrzędna kategoria: Regiony; Kategoria: Gmina Jaworzyna Śląska; Opublikowano: 17 luty 2017; Utworzono: 17 luty 2017; Poprawiono: 17 luty 2017; Odsłony: 5879

Ocena użytkowników: 5 / 5

Pastuchów : niem. Puschkau

gmina : Jaworzyna Śląska

powiat : świdnicki

województwo : dolnośląskie

(50.951720, 16.438306)

Cukrownia "Pastuchów" cz.2 (cz.1 może zobaczyć TUTAJ)

Cukrownia w Pastuchowie była jedną z tych umiejscowionych na tzw. Ziemiach Odzyskanych.

Niestety duże zniszczenia wojenne, a także grabieże fabrycznego wyposażenia z fabryk na terenie okupowanej Polski sprawiły że nowe władze odbudowującej się Polski zwróciły uwagę na cukrownie z terenu Ziem Odzyskanych.

Na terenach tych było 47 cukrowni. Jednak12 zostało wywiezionych przez Rosjan (źródła z lat 60-tych podają że zostały wywiezione przez Niemców w głąb Rzeszy:)), 8 zaś zburzono. Należy dodać że ich stan uniemożliwiał odbudowę. Zatem pozostałe 27 należało wyremontować. 11 z nich przypadło na Dolny Śląsk, na Opolszczyznę - 10, oraz na okolicę Gdańska - 6.

21 z nich uruchomiono już w 1946 roku, jednak spory stan zużycia powodował niską wartość przerobową na dobę. Także obszar surowcowy na Ziemiach odzyskanych był nie do pozazdroszczenia, gdyż plantacje nie zostały zasiane z uwagi na działania wojenne, a także brakowało rąk do pracy.

Mimo to pierwsza kampanię uruchomiono jeszcze w 1945 roku. Jednak Cukrownia w Pastuchowie nie brała jeszcze w niej udziału. Ruszyły natomiast: Otmuchów,Racibórz, Szalajewo, Ząbkowice, Świdnica.

Rok później ruszyło już 21 cukrowni z Ziem Odzyskanych.

Wśród problemów cukrowni w całej Polsce były także problemy kadrowe. W czasie wojny zginęło ok 800 pracowników polskiego przemysłu cukrowniczego, w tym ok 350 osób z kadry inżyniersko - administracyjnej.

Większość kadry niemieckiej ewakułowała się. Dość szybko przystąpiono do szkoleń nowych polskich cukrowników na nowych obszarach, tak że udział niemieckich specjalistów w ciągu roku zmniejszył się z 30% do 1,8% w 1946 roku.

Po wojnie stworzono trójwarstwowe struktury przemysłu cukrowniczego. Centralny Zarząd Przemysłu Cukrowniczego,mający status przedsiębiorstwa, posiadał w terenie tzw. Zjednoczenia Przemysłu Cukrowniczego, które dopiero nadzorowały poszczególne cukrownie (także posiadające status przedsiębiorstwa wyodrębnionego). Liczba zjednoczeń oscylowała i ulegała zmianom. Początkowo 10 zjednoczeń ,w tym aż dwa dolnośląskie, ostatecznie zredukowano do pięciu w 1958 roku (min połączono dolnośląskie z opolskim).

Cukrownia "Pastuchów" weszła w skład Zjednoczenia Okręgu Dolnośląskiego, potem Śląskiego. Podobnie jak wszystkie cukrownie w kraju była przedsiębiorstwem wyodrębnionym podległym właściwemu zjednoczeniu w swoim okręgu.

Okazuje się jednak, że wiele cukrowni w tym ta w Pastuchowie miało jeszcze problem technologiczny. Otóż z 27 cukrowni z Ziem Odzyskanych, aż 13 przed wojną produkowało tylko tzw. surowy cukier. W 1945-50 przystąpiono do modernizacji wielu cukrowni, aby uruchomić produkcję cukru białego, min. także w Pastuchowie. W niektórych cukrowniach jak np. w Głogowie produkowano cukier surowy aż do 1960 roku (!).

Wzrost średnich przerobów dobowych na ziemiach Polski centralnej w 1960 roku w stosunku do 1938 roku przejawiał wzrost o 16,4 %. Jednak na ziemiach zachodniej Polski wynosił tylko 5%. Ale były tu wyjątki : Cukrownia Kluczewo - 90%, Kętrzyn - 63%, Cukrownia Pastuchów - 56%(!).

Należy tu uwzględnić jeszcze przystosowanie Cukrowni "Pastuchów" do produkcji cukru białego, co spowodowało wydłużenie cyklu produkcyjnego. Był to też 11 wynik w skali kraju.

W latach pięćdzisiątych biuro konstrukcyjne Fabryki Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spożywczego we Wronkach przeprowadzało w Cukrowni Pastuchów (wcześniej także w Cukrowni "Małoszyn"), testy których efektem było opracowanie nowego filtra ciągłego komorowego.

Częścią infrastruktury Cukrowni "Pastuchów" była także bocznica kolejowa. Wybudowano ją na przełomie lat 40/50. Służyła do transportu cukru, węgla , czy kamienia wapiennego. Do transportu wykorzystywano lokomotywę parową serii TKi3, należącą do cukrowni. W latach późniejszych używano lokomotywy spalinowej SM30. Na szczęście kocioł lokomotywy TKi3 z Pastuchowa przetrwał do naszych czasów i jest eksponatem Polskiego Stowarzyszenia Miłośników Kolei, a znajduje się w Skierniewicach. Dzięki uprzejmości Łukasza Romanieckiego ze Stowarzyszenia Miłośników Kolei w Jaworzynie Śląskiej możemy zaprezentować jego zdjęcie poniżej. Na zdjęciach widoczny z prawej strony przy torach.

Autor: Łukasz Romaniecki - z prawej widoczny kocioł lokomotywy z Cukrowni "Pastuchów".

Echem dawnych sukcesów Cukrowników z Pastuchowa jest także Gazeta Cukrownicza z 1958 roku przechowywana w Bibliotece Publicznej w Unisławiu. Treść gazety głosi:" Cukrownie Pastuchów i Unisław zwyciężyły, we współzawodnictwie o tytuł najlepiej pracujących cukrowni w kraju." Informacja ta pochodzi z czasopisma "Gazeta Cukrownicza" nr 6 z 1958 r., artykuł pt. "Zwyciężyły załogi cukrowni Pastuchów i Unisław".

źródło: Biblioteka Publiczna w Unisławiu.

NIe należy zapomnieć o zapleczu dydaktycznym cukrowni polskich. Było to Technikum Przemysłu Cukrowniczego i Młynarstwa. W tym właśnie roku mija 70 rocznica powstania Szkoły!!

Pomysł powstania, zrodził się w Toruniu niedługo po wyzwoleniu. Już 30.06.1947 r. Departament Kadr – Szkolnictwa Zawodowego Ministerstwa Przemysłu i Handlu powołał Liceum Przemysłu Cukrowniczego, a 18.09.1947 ruszył rok szkolny. Początkowo Liceum korzystało z pomieszczeń wcześniej powstałego Liceum Elektrycznego. Początki były ciężkie, jak wspomina na stronie obecnego Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego jedna z pierwszych nauczycielek nowej Szkoły Pani Aleksandra Teodorczyk: "Ulica św. Józefa 19. Niewielki parterowy barak, sześć izb lekcyjnych, gabinet dyrektora i sekretariat, w którym mieściły się również księgowość i pokój nauczycielski."Początki były więc ciężkie.

W 1951 Liceum przekształcono w Technikum Przemysłu Cukrowniczego. Od 1 września 1954 roku rozpoczęto już naukę w nowo wybudowanym budynku Szkoły przy ulicy Grunwaldzkiej, gdzie mieści się do dzisiaj. W 1968 roku połączono działające obok siebie Technikum Cukrownicze i Technikum Młynarskie tworząc Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego. Dzięki uprzejmości Pana Bohdana Orłowskiego z Serwisu oToruniu.net, mamy dostęp do zdjęcia Szkoły z jej początków, za co serdecznie Dziękujemy.

Autor: Stawros

Na stronie Szkoły można znaleźć wszystkich absolwentów, także z Pastuchowa:) :http://zsps.torun.pl/index.php/o-szkole/absolwenci-zsps

Jednocześnie na Politechnice Łódzkiej utworzono w 1950 roku Wydział Chemii Spożywczej, gdzie powołano Zakład Cukrownictwa. Obecna nazwa wydziału to Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności.

27.01.59 Zarządzeniem Ministra przemysłu spożywczego i skupu zlikwidowano CZPC, a powołano Zjednoczenie Przemysłu Cukrowniczego w Warszawie. Powołano także dyrekcje okręgów nie mające statusu przedsiębiorstwa wyodrębnionego na rozrachunku gospodarczym bez osobowości prawnej. Zlikwidowano trzystopniowy system zarządzania, na rzecz dwustopniowego.

W wyniku reformy Cukrownia "Pastuchów" znalazła się w Okręgu Śląskim. W jego skład wchodziły następujące zakłady:

Bawarów, Cerekiew, Góra Śląska, Jawor, Klecina, Łagiewniki, Małoszyn, Otmuchów, Pastuchów, Pustków, Racibórz, Sułkowice, Strzelin, Świdnica , Wieluń, Wróblin, Ząbkowice, Ziębice.

Kolejne zmiany organizacyjne miały miejsce po reformie z 1 kwietnia 1967 roku kiedy powołano w miejsce okręgów przedsiębiorstwa zgrupowane (wielozakładowe), oraz w roku 1982 kiedy powołano Zrzeszenie Przedsiebiorstw Przemysłu Cukrowniczego "Cukropol".

Jednak dopiero w 1990 roku przywrócono Cukrowni "Pastuchów" status wolnego przedsiębiorstwa, które mogło samo decydować o sobie, podobnie zresztą jak i innym przedsiębiorstwom cukrowniczym w kraju.

Poniższe zdjęcia zawdzięczamy Panu "Alma". Uprzejmie dziękujemy za udostępnienie tak bogatej dokumentacji zdjęciowej dotyczącej Cukrowni Pastuchów.

Widok na teren Cukrowni Pastuchów z lotu Ptaka w okresie jej świetności