Drukuj
Nadrzędna kategoria: Regiony
Kategoria: Gmina Świebodzice
Odsłony: 4149
Gwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywna
 

autor : Rafał Wietrzyński

 

 


Rezydencje pałacowe z okolic Świebodzic

 

 

Pałac barokowy w Dobromierzu (niem. Hohenfriedeberg). Za budowniczego tutejszego pałacu jest uważany baron Christoph Ferdinand von Nimptsch (1691-1747), który od 1716 r. był właścicielem Dobromierza. To właśnie on miał się podjąć wybudowania na terenie wsi w 1727 r. barokowej rezydencji, która w okazałej formie przetrwała do dziś. Wcale się nie wyklucza, że obiekt ten został wzniesiony na fundamentach wcześniejszego założenia (późnorenesansowego dworu), które mogło istnieć tutaj już w XVII stuleciu. Kolejnym właścicielem pałacu był hrabia von Sternberg, który niezbyt przychylnie zapisał się w dziejech tutejszego majątku. To właśnie jemu jest przypisywany czyn spalenia całego archiwum pałacowego, którego miał się dopuścić tuż przed sprzedażą posiadłości rodzinie von Seherr-Thoss w 1789 r. W rękach tej familii obiekt pozostawał aż do końca XIX w., by w następstwie koligacji małżeńskich stać się własnością rodziny von Webern (ostatnim przedwojennym właścicielem majątku był rotmistrz wojsk pruskich Alexander von Webern - lata 1926-1945). Po zakończeniu II wojny światowej tutejsza rezydencja, wraz z przyległym do niej folwarkiem, stała się posiadłością Państwowego Gospodarstwa Rolnego (PGR), a od 1993 r. należy do Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR).
Do pierwszej, znaczącej przebudowy pałacu doszło na początku XIX wieku, kiedy to nadano mu modny wówczas styl klasycystyczny. Założony został na rzucie prostokąta, jako obiekt trzykondygnacyjny. Wewnątrz rezydencji znajdowała się dawniej sala balowa oraz kaplica z klasycystycznym wystrojem. Na uwagę zasługują również znajdujące się nieopodal pałacu zabudowania folwarczne: czworaki, oranżeria, wozownia, dwie stajnie i oficyny pochodzące z 1 połowy XIX wieku. Obiekt otoczony jest zabytkowym parkiem o powierzchni 4 ha, w którym znajdują się m. in. okazałe cisy, platany i jawory.

 

 

 

Widok ogólny pałacu w Dobromierzu z początków XX w. (www.dobromierz.pl)

palace okolic swiebodzic (1)

 

 

 

Pałac myśliwski w Jaskulinie (niem. Möhnersdorf). Pierwsze wzmianki na temat istnienia tutaj rezydencji pałacowej (dworu) pochodzą już z 1680 r. Jej właścicielami byli wówczas dwaj bracia: Christoph Heinrich oraz Adalbert z rodu von Warnsdorf, którzy uchodzili wówczas za dziedzicznych Panów Jaskulina i położonego nieopodal Szymanowa. Około 1785 r. Jaskulin stał się własnością Hochbergów z Książa, którzy postanowili wznieść na terenie wsi okazały pałac myśliwski. Służył on jako baza wypadowa dla polowań i przejażdżek po tutejszych okolicach dla samych gospodarzy oraz ich gości. W początkach XX stulecia (przed 1911 r.) kolejnym właścicielem pałacu stała się rodzina von Romberg z Berlina, w rękach której obiekt znajdował się aż do 1945 r. Niestety ostatni przedwojenni posiadacze pałacu nie skończyli żywota najlepiej. Sam baron Gisbert III von Romberg (1888-1952) - będąc zagorzałym przeciwnikiem polityki Hitlera – musiał w czasie wojny ratować się ucieczką do Szwajcarii, zaś jego żona i córka, które do ostatnich momentów wojny mieszkały w Jaskulinie, zostały zamordowane przez wyzwalających tą okolicę Rosjan. W latach 1948-1965 w pałacu mieściło się prewentorium gruźlicze dla dzieci (podlegające kopalni „Thorez” w Wałbrzychu), zaś w 1969 r. otwarto w nim Dom Pomocy Społecznej. Obecnie pałac ten pełni rolę nowoczesnej placówki dla niepełnosprawnych intelektualnie osób.

 

Pałac w Jaskulinie (źródło: www.dobromierz.pl)

palace okolic swiebodzic (2)

 

 

 

Pałac neogotycki w Komorowie (niem. Cammerau). Komorów już w czasach średniowiecza zaliczał się do posiadłości rycerskich. Jego właścicielami byli m.in. Panowie von Schwindel (1) oraz von Solcz (2). Można więc przyjąć hipotezę, że już w wiekach średnich istniał tu pierwszy dwór obronny (zamek?) otoczony fosą. W późniejszym czasie zamkową fosę zdecydowano się częściowo zasypać i zagospodarować, tworząc w ten sposób niewielki staw zwany “zamkowym”. Prawdopodobnie na miejscu średniowiecznego założenia obronnego zdecydowano się wybudować na przełomie XVIII i XIX stulecia (około 1800 r.) nowy pałac w stylu neogotyckim (w kształcie litery “L”), który przebudowany został w połowie XIX w. W 1841 r. rezydencja zakupiona została przez Augusta Wilhelma Kramsta, przedstawiciela bardzo majętnej rodziny z pobliskich Świebodzic. Natomiast kilka lat później stała się właśnością znanego wrocławskiego wydawcy - Wilhelma Hirta (1847-1908), którego córka Margarete (3), poślubiła w 1900 r. hrabiego dr Roberta von Keyserlingka (1866-1959), wybitnego niemieckiego polityka i dyplomatę. W dobrach rodziny Keyserlingk obiekt pozostawał aż do zakończenia II wojny światowej.
Pałac jest nakryty mansardowym dachem czterospadowym z lukarnami. Wewnątrz budowli zachowała się drewniana klatka schodowa. Obok pałacu wznoszą się także zabudowania gospodarcze z 1830 r. oraz zabytkowy park otoczony murem. Przed ostatnią wojną wzniesiono przy bramie wjazdowej do pałacu okazały pomnik poświęcony mieszkańcom wsi, którzy zginęli na frontach I wojny światowej. Obecnie obiekt ten pozostaje niezagospodarowany i popada w stan ruiny.

 

 

 

Dawny dwór w Komorowie (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (3)

 

 

 

Pałac neogotycki w Milikowicach (niem. Arnsdorf). Zalicza się do jednych z największych założeń tego typu w tych okolicach. Został wybudowany w latach 30-tych XIX stulecia, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszego założenia obronnego. Na temat tego obiektu pałacowego zachowało się do dnia dzisiejszego niewiele informacji (4). Wiadomo nam, że budowla ta została przebudowana już w 2 połowie XIX wieku. Po 1945 r. właścicielem obiektu stał się miejscowy PGR, który urządził na terenie pałacu niewielki klub dla swoich pracowników, przedszkole, a nawet kino. Tak było do lat 70-tych XX w., kiedy to zawaliła się część nieremontowanego dachu. Od tego momentu pałac pozostawiony sam sobie, bez należytej opieki, zaczął popadać powoli w stan ruiny. W 1993 r. obiekt wpisany został do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego.
Warto tu dodać, że wokół pałacu w Milikowicach roztacza się dość pokaźnych rozmiarów zabytkowy park (ok. 16 ha), z charakterystycznymi ciekami wodnymi, romantycznymi alejami i ciekawym drzewostanem. Park ten założony został w 1 połowie XIX stulecia.

 

 

Rezydencja pałacowa w Milikowicach na przełomie XIX i XX stulecia (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (4)

 

 

 

Pałac neogotycki w Mokrzeszowie (niem. Kunzendorf). Jego początki sięgają 2 połowy XIX stulecia. Został wybudowany na planie prostokąta w latach 1860-1880. Prawdopodobnie wzniesiono go na fundamentach wcześniejszego założenia pałacowego, które istniało tutaj od przełomu XVII i XVIII stulecia (5). Wprawdzie olbrzymia bryła pałacu nie zachwyca swoim wystrojem i stylem architektonicznym, to jednak zaliczana jest dzisiaj do największych budowli tego typu na Dolnym Śląsku.
Około 1880 r. właściciel Dolnego Mokrzeszowa – Constantin Josef Victor von Jacobi Klöst – przekazuje w testamencie pałac Zakonowi Kawalerów Maltańskich, zwanych również Joannitami, którzy postanawiają otworzyć w nim – wedle swojej tradycji – szpital. Słynący z niesienia pomocy humanitarnej, medycznej i duchowej zakonnicy, przerabiają pałac na swój sposób (lata 1883-86). W budynku utworzono wtedy zespół szpitalny wraz z kaplicą, który służył potrzebującym jako dom opieki, a także ośrodek sanatoryjny. W okresie I wojny światowej leczyli się w nim podobno niemieccy piloci. Jednak pomimo wieloletnich starań i ze względu na małą liczbę zakonników, utrzymanie tak wielkiego kompleksu, nie było zadaniem łatwym i kosztowało Joannitów wiele wyrzeczeń. Dlatego też w 1926 r. postanowili oni sprzedać pałac bogatemu kupcowi żydowskiemu. Ten natomiast nie był zbytnio zainteresowany wykorzystaniem obiektu. Czym prędzej wywiózł z niego wszystkie cenne przedmioty, a następnie ogołocony w ten sposób budynek postanowił odsprzedać.
Według nie do końca potwierdzonych podań pałac miał pełnić w latach 1938-1945 rolę ośrodka rozrodczego (tzw. Domu Matek), gdzie sprowadzane z obszaru całych Niemiec kobiety o aryjskiej urodzie, miały rodzić dzieci dla Hitlera. Według tradycji mokrzeszowski „Dom Matek” miał nawiązać kontakty z podobnym oddziałem męskim mieszczącym się w Boguszowie (6). Tak zawiązana współpraca między obu ośrodkami miała zaowocować w najbliższej przyszłości narodzinami nowej generacji ludzi, w żyłach których miała płynąć czysta krew aryjska.
Po zakończeniu działań wojennych, pałac przez kolejne 2 lata (1945-1947) pozostaje w rękach stacjonujących tutaj wojsk radzieckich, zaś w latach 50-tych zostaje przekształcony na potrzeby edukacyjne miejscowej szkoły rolniczej. W okresie 1974-1987 mieścił się tu także Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. Obecnie stan pałacu nie przedstawia się zbyt ciekawie. Pomimo, iż posiada on od 1995 r. prywatnego właściciela, to jednak pozostawiony jest na łasce losu, niszczeje i przeistacza się w ruinę.

 

 

 

Dawny Szpital Zakonu Kawalerów Maltańskich w Morzeszowie (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (5)

 

 

 

Pałac późnorenesansowy w Olszanach (niem. Oelse). Olszany zaliczają się do najstarszych miejscowości na tych terenach. Osada była po raz pierwszy wymieniana w źródłach historycznych już w 1239 r. jako uposażenie biskupa wrocławskiego Tomasza I. W późniejszym czasie wieś stanowiła własność rycerską i była w posiadaniu m.in. takich rodów jak: von Seidlitz, von Reibnitz, von Kauffungen czy von Hochberg. W 1 połowie XVII w. za właścicieli wsi podaje się rodzina von Nimptsch, której członkowie zaczynają z czasem tytuować się Panami na Olszanach (niem. Freiherren von Oelse). Za czasów Johannesa Hansa von Nimptsch (1585-1651) pojawiają się też pierwsze informacje na temat założenia pałacowego. Wówczas to słyszymy o spaleniu w dniu 24 stycznia 1647 r. przez wojska szwedzkie rezydencji wraz z całym przyległym do niej majątkiem (7). Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej pałac zostaje na nowo odbudowany, a w połowie XVIII stulecia gruntownie przebudo-wany. Z okresu wojen śląskich pochodzi kolejna ciekawa informacja na temat interesującej nas budowli. “Kiedy w czerwcu 1745 r. król pruski Fryderyk II zwiedzał przed bitwą okolice Dobromierza, chciał przenocować w pałacu w Olszanach. Hrabia von Nimptsch (8) przekonany, że Prusacy przegrają walkę z Austriakami miał powiedzieć: “Dla króla pruskiego nie mam kwatery”, wedle innej wersji: “Mój dom stoi otworem tylko dla zwycięzcy”. Von Nimptsch musiał opuścić Śląsk, ponieważ Fryderyk II Wielki zwyciężył pod Dobromierzem” (9). Po konfiskacie majątku hrabiemu von Nimptsch, tutejszy pałac przechodzi w posiadanie familii von Hohenzollern, która znacznie go upiększa i rozbudowuje. Pod koniec XVIII w. miejscowa rezydencja jest uważana za jedną z najokazalszych posiadłości w tych okolicach, zaś w 1829 r. jest opisywana jako obiekt: “z otaczającym go parkiem (...) o płaskim dachu i ozdobiony rzeźbami” (10). W rękach Hohenzollernów pałac znajdował się aż do 1945 r.
Do kolejnego zniszczenia pałacu doszło w dniu 13 lutego 1945 r., kiedy to w okolicach Olszan rozegrała się potyczka pomiędzy radzieckim oddziałem zwiadow-czym a garnizonem niemieckim. Pojedynek ten odbił się ujemnie na tutejszym obiekcie, który został dość poważnie uszkodzony. Po wojnie w zabudowaniach pałacowych miał swoją siedzibę miejscowy PGR, który niezbyt zatroszczył się o zachowanie zabytku dla potomnych. W 1970 r. – ze względów bezpieczeństwa – pałac został doszczętnie rozebrany. Dziś po dawnej rezydencji zachowała się jedynie fasada frontowa z portalem balkonowym. Dawniej na zespół pałacowy składały się też 4 oficyny, brama i spichlerz. Wokół obiektu rozciągał się zabytkowy park o powierzchni około 10 ha., w którym zachowały się fragmenty fosy wodnej.

 

 

 

Pozostałości po pałacu w Olszanach (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (6)

 

 

 

Pałac w Starym Jaworowie (niem. Alt Jauernick). Stary Jaworów już w czasach średniowiecza zaliczał się do dóbr rycerskich. Należy zatem przypuszczać, że w tym okresie istniała również na tym terenie niewielka posiadłość dworska, należąca do poszczególnych właścicieli osady. Potwierdzeniem na istnienie rezydencji pałacowej w XVIII-wiecznej zabudowie wsi zdaje się być pewna przesłanka źródłowa mówiąca, że w dniu 3 czerwca 1745 r. w ogrodzie przypałacowym na terenie Starego Jaworowa “pełnił nocną wartę” - tuż przed bitwą pod Dobromierzem - sam król pruski Fryderyk II Wielki (11). Pałac ten został doszczętnie zniszczony w okresie trzeciej wojny śląskiej (1756-63), a na jego miejscu ówczesny burmistrz świdnicki i radca dworski - Gottfried von Kehler - postanowił około 1770 r. wybudować nową rezydencję, która po kilku przeróbkach i przebudowach dokonanych w XIX i XX stuleciu przetrwała do dnia dzisiejszego (obecnie jest to budynek mieszkalny przy drodze nr 382).

 

 

 

Pocztówka z początku XX w. przedstawiająca dawną zabudowę pałacu w Starym Jaworowie (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (7)

 

 

 

Pałac barokowy w Strudze (niem. Adelsbach). Dzięki zachowanym przekazom źródłowym możemy dowiedzieć się, że już w 1377 r. na terenie wsi znajdował się dwór obronny (w kształcie wieży rycerskiej), którego właścicielem był rycerz Ulrich Schoff (von Schaffgotsch), uczestnik m.in. bitwy pod Grunwaldem. Z biegiem czasu rezydencja ta zostaje rozbudowana i wzmocniona. W 1453 r. Strugę nabywa rodzina von Czettritz, której przedstawiciel - Abraham von Czettritz - decyduje się około 1565 r. rozbudować dawny dwór obronny i nadać mu styl renesansowy. Dobudowano wówczas 3 nowe skrzydła, powstały nowe krużganki wraz z klatką renesansową od strony dziedzińca oraz odnowiono pałacową fosę. Do rozbudowy obiektu użyto m.in. kamienia z pobliskiego zamku Cisy. Z tego też okresu zachowała się do czasów obecnych kolumna w zachodnim skrzydle pałacu, na której można odczytać datę “1565”. W 1730 r. rezydencja została po raz kolejny przebudowana, tym razem na styl barokowy. Budowla powiększyła się wówczas o nową salę balową oraz doczekała się nowego dachu mansardowego. Natomiast pod koniec XVIII i na początku XIX w. modernizacji poddano jej wnętrza.
W rękach rodziny von Czettritz obiekt pozostawał do początków XVIII stulecia, a następnie, w wyniku różnych koligacji małżeńskich i zdarzeń losowych, zmieniał kilkakrotnie swoich właścicieli. Byli wśród nich przedstawiciele zarówno znamienitych rodów arystokratycznych (von Seherr-Thoss, von Richthofen) jak i ludzie biznesu i sztuki (kupiec Ch. Kluge z Kamiennej Góry, żydowska rodzina Aufrichtów z Wrocławia czy architekt R. Kreibe). Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. pałac przez kilka kolejnych lat pozostaje niezagospodarowany i ulega częściowemu zniszczeniu (12). Dopiero w 1959 r. usadawia się w nim miejscowy PGR. W tym też czasie dochodzi do systematycznego niszczenia obiektu przez tutejszych mieszkańców i pracowników Państwowego Gospodarstwa Rolnego (m.in. w 1965 r. zawala się część dachu). W 1966 r. we wnętrzach pałacu postanowiono utworzyć sanatorium dla pracowników PKP, jednak po pewnym czasie wycofano się z tego pomysłu. Na początku lat 70-tych pałacem zainteresował się W. Paciuk, społeczny opiekun zabytków, który własnymi siłami próbował ratować niszczejący zabytek poprzez szereg prac remontowo-naprawczych. Tak było bynajmniej do 1978 r., kiedy pałac stał się własnością Wałbrzyskiego Przedsiebiorstwa Rolno-Przemysłowego. Wtedy też dokonano kolejnych remontów zabezpieczających obiekt przed całkowitym zawaleniem. Od 2001 r. pałac jest własnością prywatną, którego właściciele próbują własnymi kosztami i siłami przywrócić mu dawny blask.
Obecnie na wygląd architektoniczny obiektu składają się fragmenty wystroju sgraffitowego i polichromia, sala balowa zwieńczona eliptyczną kopułą o ciekawych zdobieniach malarskich, krużganki (zamurowane), odrzwia, szereg kominków i obramień okiennych. Na szczególną uwagę zasługuje tu barokowy portal balkonowy z 1720 r. oraz renesansowa kręta klatka schodowa (drewniana), która uchodzi za unikat w skali Dolnego Śląska. Do pałacu przylega odremontowana oficyna gospodarcza datowana na około 1560 r., w której obecnie znajduje się hotel i centrum szkoleniowe.

 

 

 

Dawna rezydencja Czettritzów w Strudze z pocz. XX w. (www.dolny-slask.org.pl)

 palace okolic swiebodzic (8)

 

 

 

Pałac w Szymanowie (niem. Simsdorf). W 1789 r. Szymanów, wraz z przyległym do niego przysiółkiem - Siodłkowicami (niem. Schollwitz) (13), stał się własnością znanej dolnośląskiej rodziny szlacheckiej - von Seherr-Thoss. W rękach tej familii majątek pozostawał aż do 1945 r. Nowi właściciele postanowili wybudować ok. 1825 r. na terenie swojej posiadłości okazałą rezydencję, która powstała na sztucznym nasypie ziemnym. Pałac ten powstał według projektu jednego z najwybitniejszych architektów i malarzy niemieckich – Karola Fryderyka Schinkla (1781–1841). Zbudowany został na planie kwadratu, a zwieńczony spadzistymi i płaskimi dachami, na których mieszczą się balkony. Początkowo obiekt ten pełnił rolę dworu myśliwskiego, a następnie letniej rezydencji. W 1880 r. został przebudowany na styl klasycystyczny. Wewnątrz pałacu uwagę przykuwa przede wszystkim sala główna, po bokach, której znajdują się kolumny wspierające górne piętra. Pałac, tak jak większość tego rodzaju budowli w tej okolicy, otoczony jest zabytkowym parkiem, w którym rosną m. in. okazałe platany - pomniki przyrody. Po zakończeniu II wojny światowej (do 1948 r.) w pałacu stacjonowały wojska radzieckie, a w późniejszym czasie mieścił się w nim ośrodek kolonijny. W 1982 r. obiekt został wpisany na listę zabytków województwa wałbrzyskiego. Obecnie pałac jest własnością prywatną.

 

 

 

Widok z początku XX w. prezentujący pałac w Szymanowie (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (9)

 

 

 

 

Pałac (dwór) w Witoszowie Górnym (niem. Ober Bögendorf). Tradycja głosi, że już w 1337 r. na terenie Witoszowa Górnego znajdował się niewielki zamek myśliwski wybudowany przez księcia świdnickiego Bolka II Małego, który następnie był rozbudowany w późniejszym okresie przez jego żonę – księżnę Agnieszkę. O tym wydarzeniu informuje nas tablica inskrypcyjna, wmurowana w sieni obecnego pałacu, na której widnieją dwie daty “1337” oraz “1674”. W połowie XVI stulecia Witoszów Górny staje się własnością Leonharda von Gellhorn (14). Nowy właściciel decyduje się “przebudować” średniowieczne założenie księcia Bolka na nowy dwór obronny w duchu renesansu. Od niego też przyjęła się w późniejszym czasie nowa nazwa rezydencji jako: „Geller-Schlössel“. Przez kolejne stulecia pałac przechodzi różne koleje losu. Zmieniają się także jego poszczególni właściciele. Tak jest do 1826 r., kiedy to gospodarzem zabytku staje się pruski major z Pomorza - Friedrich Wilhelm Weger oraz jego żona Wilhelmina. Z ich to inicjatywy dochodzi rok później do kolejnej znaczącej przebudowy. Wówczas to obiektowi nadano całkiem nowy zewnętrzny wygląd. Kolejne renowacje pałacu miały miejsce w latach: 1910, 1968, 1984 i 2005 r. Dzięki nim zabytek mógł odzyskać swój dawny blask.

 

 

Okazale reprezentujący się dwór w Witoszowie Górnym (www.dolny-slask.org.pl)

 palace okolic swiebodzic (10)

 

 

 

Pałac w Witoszowie Dolnym (niem. Nieder Bögendorf). Przypuszcza się, że pierwsza budowla na miejscu dzisiejszego pałacu mogła istnieć tu już XVI stuleciu. W późniejszych latach obiekt ten był niejednokrotnie rozbudowywany i restaurowany. Z zachowanych przekazów historycznych możemy dowiedzieć się też, że w miejscowym pałacu miał swoją wojskową kwaterę m.in. król pruski Fryderyk II Wielki. Było to przed oblężeniem twierdzy świdnickiej w 1762 r. (15). Natomiast z 1885 r. słyszymy o połączeniu dóbr w Witoszowie Dolnym z dobrami z Witoszowa Górnego, przez co powstał olbrzymi majątek o powierzchni 441 ha zarządzany przez niejakiego Hauptamnna von Wytschetzki’ego. Przy tej okazji jest wymieniana tutejsza rezydencja pałacowa jako: „herrschaftlichen Schloss“ (tj. wytworny pałac) (16).
Swoją obecną sylwetkę zabytek zawdzięcza przebudowie z końca XIX w. Został on założony na planie prostokąta i posiada dwie kondygnacje. Najbogatsza architektonicznie jest dwunastoosiowa elewacja południowa, gdzie znajduje się ryzalit zakończony szczytem. Natomiast po północno-zachodniej stronie pałacu zachowały się ślady dawnej fosy. Obecnie obiekt ten pełni rolę budynku mieszkalnego.

 

 

 

Pałac w Witoszowie Dolnym (pocz. XX w.) (www.dolny-slask.org.pl)

palace okolic swiebodzic (11)

 

 

 

 

Wykaz źródeł :

1. W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron: Rezydencje ziemi świdnickiej, Świdnica 1997;
2. R. Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica 2016;
3. R. Wietrzyński: Śladami świebodzickich zabytków, Świebodzice 2015;
4. R. Wietrzyński: Rycerskie dzieje Świebodzic, Świebodzice 2014;
5. A. Dobkiewicz: Gmina Dobromierz na dawnych pocztówkach, Świdnica 2017;
6. Internetowy Serwis Gminy Dobromierz (www.dobromierz.pl).

 

 

 

Przypisy :

1) W 1408 r. właścicielem Komorowa wymieniany jest Hans von Schwindel.
2) W XV stuleciu właścicielem Komorowa był m.in. Georg oraz Hans von Solcz, wywodzący się z czeskiego rycerstwa. Poza Komorowem posiadał on również miejscowość Bagieniec oraz wieś Tomkowa koło Świdnicy.
3) Margarete Gräfin Keyserlingk, urodziła się 13 czerwca 1879 r. w pałacu w Komorowie. Jest uznawana za jedną z najwybitniejszych niemieckich działaczek społecznych 1 połowy XX w. działających na rzecz kobiet. Założycielka m.in. Zentrale der Landfrauen. Zmarła w 1958 r.
4) Historia pałacu w Milikowicach jest często mylona z dziejami rezydencji pałacowej w Mysłakowicach koło Jeleniej Góry.
5) Dawne kroniki podają, że w okresie wojny siedmioletniej w pałacu na terenie Mokrzeszowa miał swoją kwaterę król pruski Fryderyk II Wielki. Było to w maju 1761 r. W tym też okresie Mokrzeszów Dolny, na terenie którego znajdował się pałac, należał do margrabiego Carla von Gellhorn. W 1834 r. dobra w Mokrzeszowie Dolnym nabyła rodzina von Redern, a po niej z kolei, od 1856 r., przedstawiciele rodu von Jacobi Klöst.
6) www.mokrzeszów.pl (oficjalna strona wsi Mokrzeszów).
7) Tradycja głosi, że pałac kazał podpalić dowódca szwedzki, pułkownik Caspar von Rohrschied, za to, że rodzina von Nimpsch odmówiła zapłaty podatku do kasy szwedzkiej.
8) Chodzi tu o Christopha Ferdinanda von Nimptsch (1691-1747), budowniczego m.in. pałacu w Dobromierzu, który zaliczał się wówczas do opozycji antypruskiej. Za odmówienie posłuszeństwa królowi Fryderykowi II Wielkiemu cały jego majątek został skonfiskowany, a on sam został zmuszony do szukania schronienia u swoich popleczników w Wiedniu. Tam również zmarł w dniu 22 stycznia 1747 r. w wieku 56 lat.
9) Za: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron: Rezydencje ziemi świdnickiej, Świdnica 1997, s. 77.
10) Tamże.
11) W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron: Rezydencje..., s. 55.
12) Niektóre źródła podają, że w pałacu przez jakiś czas stacjonowała (od 1945 r.) Armia Radziecka, a następnie - w latach 50-tych XX w. - służył on jako składnica nawozów sztucznych i materiałów pędnych.
13) Siodłkowice stanowią obecnie przysiółek Szymanowa. Wcześniej, do 1934 r., uchodziły za odrębną wieś.
14) Warto tutaj wspomnieć, że w historii Witoszowa Górnego wystąpiło dwóch właścicieli, którzy nosili takie same imię i nazwisko: Leonhard von Gellhorn. Pierwszy z nich nabył Witoszów już w 1550 r., drugi natomiast (prawdopodobnie jego prawnuk) w 1606 r.
15) Za: http://www.boegendorf.de/geschichte_chronik.htm.

 

 

 


Przygotował : Matthias, autor : Rafał Wietrzyński