- Gmina Udanin

Pielaszkowice : niem. Pläswitz

gmina : Udanin

powiat : średzki

województwo : dolnośląskie

 

Pielaszkowice należą administracyjnie do gminy Udanin w powiecie średzkim. Od Żarowa to niespełna 13km, od Świdnicy zaś 25km. Ruina zamku-pałacu znajduje się w północnej części wsi, i żeby do niego dotrzeć należy zjechać nieco z głównej drogi. Raczej poznasz to miejsce ze względu na obecność budynków folwarcznych, stawów i oczywiście parku, które zachowały się w różnym, raczej złym stanie. Bezpośrednio do głównego dziedzińca prowadzi droga przechodząca pod zamieszkałym budynkiem bramnym. Poza samym obiektem, bardzo ciekawy jest jego związek z Napoleonem. Ale zacznijmy od początku.

Pielaszkowice, zamek przebudowany na okazały pałac w okresie świetności (na rysunku).

Pielaszkowice, zamek przebudowany na okazały pałac w okresie świetności (na przedwojennej pocztówce).

Troszkę historii...

---

Pielaszkowice powstały prawdopodobnie w XII wieku z inicjatywy Piotra Włosta. Dzieje dóbr rycerskich natomiast sięgają XIV w. Z 26 marca 1375 r. pochodzi dokument książęcy, na mocy którego dwór zwany Peleskowicz wraz z folwarkiem został oddany w lenno panu Thimen von Chuldicz. Znany i istotny dla historii majątku jest również dokument króla Wacława IV z 8 grudnia 1377 r., którym nadał Tymonowi von Colditz dwór i wieś Pylaskowicz.

Po roku 1425, w którym to okolicę najechali husyci, przez dłuższy okres czasu okolica była spokojna. Dopiero w czasie wojny 30-letniej wieś wyludniła się wskutek wielokrotnych przemarszów wojsk szwedzkich. W czasie Wojen Śląskich, okolica ponownie nękana była walkami. W 1757 r. na Śląsk wkroczyli Austriacy, podczas gdy okolice Pielaszkowic zajęte były przez wojska pruskie. Zmienne losy wojny siedmioletniej spowodowały ostatecznie, że Śląsk przeszedł pod panowanie pruskie.

Pomnik

 

---

 

Tuż przy głównej drodze, na skraju parku, dokładnie w miejscu w którym należy skręcić do dawnego folwarku i dalej ruin pałacu, można zobaczyć duży kamień. Był to pamiątkowy kamień granitowy o wys. ok. 3 m, który upamiętniał wydarzenia związane pobytem Napoleona w Pielaszkowicach. Niestety nie zachowała się żadna tablica.

Kwatera Napoleona

---

W końcu XVIII w. na polityczną scenę wszedł Napoleon. W trakcie wojen napoleońskich, kiedy oddziały wojsk francuskich wkroczyły na Śląsk, przechodziły również przez Pielaszkowice. To właśnie wtedy, w 1806 r., według niektórych badaczy, miał przebywać na kwaterze w pielaszkowickim pałacu sam cesarz ze swoją świtą.

Napoleon I

Rozejm trójstronny zawarty w Pielaszkowicach a upadek Napoleona.

 

---

W 1813 r. rozpoczęły się ponownie walki na Śląsku, doszło do bitwy między oddziałami sprzymierzonych sił pruskich i rosyjskich przeciw francuskim. Rosjanie i sprzymierzone Prusy wyczerpani walkami, wyprosili u Napoleona zawieszenie broni. Po wcześniejszych rokowaniach w Środzie Śląskiej, Napoleon podpisał rozejm trójstronny 4.06.1813 r. właśnie w pielaszkowickim zamku. Wykorzystując 3-miesięczny okres rozejmu baron Stein z Austrii w imieniu swego kraju przystąpił do sojuszu przeciw Napoleonowi. W taki sposób doszło w październiku do bitwy narodów pod Lipskiem i klęski Napoleona. Jego zgoda na rozejm okazała się więc dla Francji, i dla niego samego wielkim błędem, to na Elbie Napoleon powiedział o tym wydarzeniu : „To była największa głupota mojego życia”,

 

 

O pielaszkowickim zamku.

 

---

Dziś właściwie oglądać możemy ruiny pałacu, jednak obiekt posiada szereg rozwiązań (np. fosa czy kluczowe strzelnice) świadczących o jego walorach obronnych. Około 1930 r., w czasie remontu wieży zamkowej, stwierdzono, że założenie obronne wzniesione zostało w XVI w. przez hr. Mulheima, ówczesnego właściciela Pielaszkowic. Była to budowlana planie podkowy, z dwoma niższymi skrzydłami bocznymi, oraz usytuowaną w części centralnej 6-kondygnacyjną wieżą zwieńczoną renesansowym hełmem. Obiekt był otoczony fosą z wodą. W XVIII wieku, z inicjatywy gen. Johanna Wilhelma von Buddenbrocka, na miejscu zamku, prawdopodobnie z wykorzystaniem też jego fundamentów i murów, powstał barokowy pałac. Kolejną gruntowną przebudowę obiektu przeprowadzono w 2 poł. XIX w., gdy pałac był już rezydencją rodu von Nostitz. Wtedy otaczająca pierwotnie całe założenie fosa została częściowo zasypana.

Ostatnim (od ok. 1905 r.) właścicielem majątku, został baron Erich von Buddenbrock – w jego rękach Pielaszkowice pozostały do 1945 r.

 

Zapraszamy na fotorelację.

 

---

 

Widok na ruiny z wnętrza budynku bramnego.

Widok na ruiny od strony frontu, po wieży nie ma już śladu

 

Skrzydło północne z narożną, renesansową basteją, z kluczowymi strzelnicami.

Obchód dookoła ruin.

Obchód dookoła ruin.

Obchód dookoła ruin.

Obchód dookoła ruin.

Obchód dookoła ruin.

Obchód dookoła ruin.

Obchód dookoła ruin.

Podziemia (piwnice)

Podziemia (piwnice)

Podziemia (piwnice)

Widok od strony dziedzińca.

Widok od strony dziedzińca.

 

Widok od strony dziedzińca.

Widok od strony dziedzińca. Tu stała wieża.

Widok od strony dziedzińca. Ściana przylegająca do dawnej wieży.

Wnętrza...

Wnętrza...

 

 

 

Skrzydło północne z narożną, renesansową basteją, z kluczowymi strzelnicami.

Od północy zachował się duży park krajobrazowy.Park otaczający obecnie zamek był pierwotnie barokowym ogrodem ozdobnym, który został założony w 3 ćw. XVIII w. z inicjatywy J. W. von Buddenbrocka. W 2 poł. XIX w. został on przekształcony w niewielki park naturalistyczny. Z tego okresu pochodzą też obsadzenia położonego przed fasadą dworu kolistego gazonu oraz pojedyncze lipy i dęby rosnące wzdłuż dróg dojazdowych. Park został powiązany z zielonym otoczeniem rezydencji oraz z zachowaną częścią fosy, okolonej z dwóch stron alejami grabowymi, wiodącymi po groblach. Na pocz. XX w. drzewostan parkowy wzbogacono, dosadzając m.in. sosny wejmutki, świerki i miłorząb dwuklapowy.

Pod koniec II  Wojny Światowej zniszczeniu uległa część pałacu, głównie wieża. Przejęty przez PGR majątek kwaterował w częściowo zniszczonych bydynkach pałacowych swoich pracowników do lat sześćdziesiątych XX wieku. Później opuszczony pałac zaczął niszczeć i popadać w ruinę.

Ruiny pałacu w Pielaszkowicach z lotu ptaka (zdj. udanin.pl)

Ruiny pałacu w Pielaszkowicach z lotu ptaka (zdj. udanin.pl)

 

---

Opracował : Matthias

źródła : udanin.pl, osiek.info.pl