Ocena użytkowników: 5 / 5

Gwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywna
 

Kim byli bohaterowie podziemia antykomunistycznego z naszego regionu? Nie tylko zwykłymi mieszkańcami, którzy jako trzydziestolatkowie (przeciętna wieku członków „Rzeczpospolitej Polski Walczącej”) mieszkali z rodzinami, wychowywali potomstwo i gospodarzyli na roli. Byli to przede wszystkim ludzie świadomi tego, że stalinowski reżim nie musi być złem koniecznym i trwać wiecznie. Może już nie z karabinem w ręku, ale w głębokiej konspiracji wspierali swoją działalność światopoglądową w organizacjach terenowych. Taką też była „Rzeczpospolita Polska Walcząca”, która wydawała własne pismo „Kresowiak”, posiadała radiostację umieszczoną na wieży kościoła uniwersyteckiego we Wrocławiu, prowadziła działalność wywiadowczą na temat struktur terenowych MO, UB i PZPR. Nie bez znaczenia jest też fakt, że ludzie ci sądzeni byli przez sądy wojskowe, a nie powszechne, gdyż władza ludowa uznała tę organizację za kontrrewolucyjną i prozachodnią, która przez swoją działalność godziła w panujący reżimowy ustrój komunistyczny. Organizacja działała w Środzie Śląskiej, oraz w sąsiednich powiatach w latach 1945 – 1956, była jedną spośród 197 konspiracyjnych antykomunistycznych organizacji niepodległościowych na Dolnym Śląsku. Miała ona swoje struktury w miejscowościach zlokalizowanych w różnych częściach powiatu średzkiego, ale członkami byli także mieszkańcy powiatów świdnickiego (w tym z Żarowa, Łażan i innych w gminie) i wrocławskiego. "Rzeczpospolita Polska Walcząca" została utworzona w 1949 roku pod nazwą „Kresowiak”. Dopiero od lutego 1950 zmieniono jej nazwę na Rzeczpospolita Polska Walcząca. Na Dolnym Śląsku liczyła w sumie około 450 członków. Organizację tę założył były kapitan Batalionów Chłopskich, Włodzimierz Pawłowski.

 

 

Włodzimierz Pawłowski (1911-1953) (foto : ipn.gov.pl)


 

 

Włodzimierz Pawłowski pseud. „Kresowiak”, „Dziadek”, „Orelski”, „Myszkowski” (ur. 28 listopada 1911 w Zalesiu (powiat rzeszowski), zamordowany 24 kwietnia 1953 we Wrocławiu) – podoficer zawodowy Wojska Polskiego, kapitan Batalionów Chłopskich, działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego, założyciel i dowódca organizacji antykomunistycznej „Kresowiak” przemianowanej na „Rzeczpospolitą Polskę Walczącą”, stracony przez władze stalinowskie w PRL. Był synem Józefa i Zofii z domu Kłosowskiej. Uczestniczył w kampanii wrześniowej. Walczył w Batalionach Chłopskich. Był komendantem powiatowym BCh na powiat sokalski. Po wojnie został milicjantem, był kierownikiem wyszkolenia kompanii ochrony Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, aktywnie działał w PSL. Od 1947 ukrywał się. W 1949 roku założył i został komendantem wojewódzkim organizacji „Kresowiak”, która w lutym 1950 roku zmieniła nazwę na „Rzeczpospolita Polska Walcząca”. Na samym Dolnym Śląsku organizacja ta liczyła w sumie około 450 członków. Jej działalność była oparta głównie na środowisku chłopskim, wykorzystując niezadowolenie chłopów z polityki rolnej państwa, a także potencjał ludzki nieistniejącego już wówczas PSL. Organizację rozbito aresztowaniami, których główne nasilenie przypadło na październik 1951 roku. Pawłowski został aresztowany 13 października 1951 roku we Wrocławiu. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu (któremu przewodniczył ppłk Włodzimierz Ostapowicz) z 31 lipca 1952 roku został skazany na karę śmierci i stracony 24 kwietnia 1953 roku w więzieniu nr 1 przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. Rada Państwa 15 kwietnia 1953 roku nie skorzystała z prawa łaski. W 2003 roku na polu 81 A Cmentarza Osobowickiego we Wrocławiu Instytut Pamięci Narodowej ekshumował szczątki kpt. Włodzimierza Pawłowskiego. Jego tożsamość potwierdziły ostatecznie badania DNA wykonane w Zakładzie Medycyny Sądowej we Wrocławiu. Znaleziono tam również szczątki jego zastępcy, st. sierż. Józefa Radłowskiego, skazanego i zamordowanego w taki sam sposób...(potrzeba więcej informacji na temat Józefa Radłowskiego)

W powiecie średzkim, jak i w innych powiatach Dolnego Śląska utworzono komendę powiatową z komendantem na czele, którym został Mieczysław Anioł ps. „Pociecha”. Komendant miał za zadanie utworzyć trzy drużyny także z ich komendantami, a drużynowi trzy komórki składające się z trzech osób. Był to tzw system „trójkowy. Placówki drużynowe istniały w Kostomłotach, gdzie komendantem był Edward Nieradka, a następnie Bogdan Łysakowski, w Udaninie z komendantem Władysławem Woszukiem, a także w Osieku, Gościsławiu, Mieczkowie, Rakoszycach, Bukówku, Malczycach, Lutyni i Mrozowie.

Organizację rozbito aresztowaniami, których główne nasilenie przypadło na październik 1951 r. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa stosowali metody psychicznego a często też fizycznego znęcania się nad aresztowanymi. Założyciel Rzeczpospolitej Polski Walczącej Włodzimierz Pawłowski wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego, któremu przewodniczył ppłk Włodzimierz Ostapowicz w dniu 31 lipca 1952 r. został skazany na karę śmierci. Decyzją Rady Państwa, a właściwie B. Bieruta z dnia 15 kwietnia 1953 r. nie skorzystano z prawa łaski dla W. Pawłowskiego. Wyrok wykonano 24 kwietnia 1953 r. w więzieniu przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. Mieczysławowi Aniołowi zmieniono wyrok śmierci na 10 lat więzienia.

Po dziewięciu miesiącach śledztwa, czyli od października do lipca 1952 roku rozpoczął się proces przeciwko członkom sztabu Rzeczpospolitej Polski Walczącej, a także procesy, w których z naszego terenu w różnych okresach sądzeni i skazani byli m.in.:

* Czesław Świderski (Żarów) - skazany na 7 lat więzienia,

* Piotr Podulka (Kulin) - skazany na 12 lat więzienia,

* Edward Nieradka (Kostomłoty) - na karę 13 lat więzienia,

* Franciszek Cebula (Lipnica) - na 10 lat więzienia,

* Władysław Woszuk (Udanin) - na karę łączną 9 lat więzienia,

* Józef Burdzy (Mieczków) - na 7 lat więzienia,

* Józef Klimas (Zastróże), niegdyś powiat średzki, dziś świdnicki) - na 7 lat więzienia,

* Ignacy Kopacz (Osiek) - na 6 lat więzienia,

* Andrzej Pawlik (Osiek) - na 5 lat więzienia,

* Jan Burdzy (Lipnica) - na 5 lat więzienia,

* Józef Hamkało (Kulin) - na 4 lata więzienia,

* Stanisław Bychlawski (Lipnica) - na 4 lata więzienia,

* Kazimierz Kalita (Rzeczyca) - na 7 lat więzienia.

Podsądni sądzeni byli na podstawie § 2 art. 86 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego, który znajdował się w części szczególnej Kodeksu, w rozdziale XVII zatytułowanym „Zbrodnie stanu” i stanowił: „Kto usiłuje przemocą zmienić ustrój państwa polskiego podlega karze więzienia na czas nie krótszy od 5 lat albo karze śmierci”.

Ze względu na lokalny charakter organizacji, zaangażowanych w sprawę było właśnie wielu mieszkańców Żarowa i okolic. Jednym z członków był wspomniany wyżej Żarowianin, Czesław Świderski,

 

Czesław Świderski (foto : www.encysol.pl - Encyklopedia Solidarności)


 

Czesław Świderski, ur. 20 IX 1928 w Żytynie (obecnie Ukraina), zm. 11 VI 2011. Od 1944 pracownik Cukrowni Szponów (zakład pod zarządem sowieckim). Od 1945 pomocnik magazyniera w PSS Społem w Lubartowie, 1946-1947 elektryk w Cukrowni Pastuchów w Pastuchowie k. Żarowa, 1947-1950 rolnik indywidualny w gospodarstwie rodzinnym, od 1950 laborant w Dolnośląskich Zakładach Chemicznych Silesia-Organika w Żarowie. W XI 1951 aresztowany za druk, kolportaż i rozrzucanie ulotek podziemnej organizacji antykomunistycznej Rzeczpospolita Polska Walcząca, 24 I 1952 skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu na 7 lat więzienia, 3 lata pozbawienia praw publicznych oraz przepadek mienia, osadzony m.in. w AŚ we Wrocławiu przy ul. Sądowej, Więzieniach Karno-Śledczych w Sztumie i Potulicach oraz od 19 II 1953 w Ośr. Pracy Więźniów w Piechcinie (kamieniołom), 23 III 1954 zwolniony warunkowo na mocy amnestii. Od 1954 ponownie zatrudniony w DZCh Silesia-Organika: 1955-1990 dmuchacz szkła laboratoryjnego tamże. Od IX 1980 w „S”, przewodniczący Komitetu Założycielskiego, następnie KZ w DZCh Silesia-Organika w Żarowie; organizator struktur „S” na terenie Ziemi Żarowskiej. 13 XII 1981 – 1983 przewodniczący TKZ „S” w DZCh Silesia-Organika, do 1989 kolporter i drukarz pism podziemnych, m.in. „Z Dnia na Dzień”, „Solidarności Walczącej”, „Liczą się Czyny”, „Naszego Głosu”, „Solidarności Ziemi Żarowskiej”. Inicjator zbiórek pieniędzy i akcji charytatywnych na rzecz Komitetu Pomocy Internowanym oraz Komitetu Pomocy Aresztowanym. Współorganizator Mszy za Ojczyznę, akcji plakatowych, ulotkowych, malowania na murach. Pomysłodawca wykonania gumowych stempli z antykomunistycznymi hasłami. Od 1983 współzałożyciel lokalnej gazety „Nasz Głos” wydawanej na terenie Żarowa. Inicjator wywieszenia 30/31 VIII 1982 6-metrowego sztandaru „S” na 84-metrowym kominie fabrycznym DZCh Silesia-Organika. 13 IV 1983 aresztowany (z 19 czołowymi działaczami podziemnych struktur „S” Żarowa). Wielokrotnie przesłuchiwany, podawany rewizjom, zatrzymywany na 48 godz. W 1989 członek KO. Od 1990 na emeryturze. Odznaczony Krzyżem Semper Fidelis, Krzyżem Więźnia Politycznego (1996), Złotym Krzyżem Zasługi (1999).

My spotkaliśmy w Żarowie innego świadka, również skazanego w tej samej sprawie, który odsiedział 2 lata, i potwierdza, że znał wielu mężczyzn z Żarowa i okolic należących do organizacji. Niestety do dziś, poza szczegółowymi danymi odnalezionymi w IPN na temat Czesława Świderskiego, nie dysponujemy większą ilością informacji na temat mieszkańców naszych okolic działających w Rz.P.W.

 

Zapraszamy do współpracy mieszkańców Gminy Żarów!

Jeśli wiecie o takiej działalności z relacji rodziców, bądź dziadków, proszę przekazujcie nam te informacje

- niech pamięć o ich walce nie zaginie.

 

Kliknij link do danych o Czesławie Świderskim z katalogu osób rozpracowywanych.

Kontakt z nami za pośrednictwem formularza kontaktowego.

 


 Zebrał i przygotował : Matthias

źródła : ipn.gov.pl, www.roland-gazeta.pl (opracowanie Patryka Medyńskiego), www.encysol.pl (Encyklopedia Solidarności)