Labiryntarium - Album fotografii dawnych fotografów Saarau z "Regału Pamięci" cz.1

: Nadrzędna kategoria: Cyfrowe Archiwum Ziemi Żarowskiej; Kategoria: Zdjęcia przed 1945; Opublikowano: 05 listopad 2019; Utworzono: 05 listopad 2019; Poprawiono: 22 maj 2023; Odsłony: 2164

Ocena użytkowników: 5 / 5

W niniejszym opracowaniu publikować będziemy kolejne eksponaty w postaci archiwalnych fotografii przedwojennych fotografów z Saarau, pozyskane w ramach projektu Biblioteka Dziedzictwa Ziemi Żarowskiej, które na co dzień zdeponowane są na "Regale Pamięci". Wszystkie poniższe fotografie pozyskane zostały na aukcjach, giełdach, oraz od prywatnych kolekcjonerów przy wsparciu mieszkańców Ziemi Żarowskiej i nie tylko...

Na dziś, w oparciu o pozyskane zasoby poznaliśmy nazwiska sześciu fotografów działających przed 1945 rokiem na terenie Saarau: Georg Dasler, Paul Sacher i Oswald (Osw.) Schmidt, Paul Wenzel, Theodor Rumpe i Fritz Krapp... Wpis można traktować jednocześnie jako leksykon wiedzy o przedwojennych fotografach działających w Saarau (dawnym Żarowie). Dzieki zebranym informacjom wiemy też, że pierwszy zakład fotograficzny w Saarau mógł powstać już na początku lat 60. XIX w.. Zachęcamy do przejrzenia kolekcji i zapoznania się z biogramami wszystkich fotografów działających przed 1945 rokiem w Żarowie.

Jak mogła wyglądać praca fotografa na początku XX w. w Saarau? Z pewnością podobnie jak na poniższym zdjęciu

(źródło: www.pixolum.com)

1. Th. (Theodor) Rumpe, najprawdopodobniej pierwszy fotograf w Saarau

Theodor Rumpe (brak jego podobizny)

ur. 1840(?) w Legnicy, zm. 30 marca 1890 r. w Żarowie

Biogram:

"Theodor Rumpe urodził się w Legnicy jako syn fotografa Alexandra Rumpe i jego żony z domu Reihart. Fotograf zamieszkały w Żarowie. Żona Rosina z domu Kiuntke (zm. w Żarowie). Theodor Rumpe zmarł 30 marca 1890 r. w Żarowie w wieku 50 lat."

źródło: Marcin Dziedzic, Fotografowie z powiatu świdnickiego i Sobótki do 1945 r., wyd. Oficyna Wydawnicza ATUT, 2023 r.

Prace wykonane przez Theo Rumpe w Żarowie

01. Zakup 122 - Fotografia nieznanej kobiety, zapewne dawniej mieszkaniki Żarowa, wykonana w atelier Th. (Theodora) Rumpe w Saarau najprawdopodobniej pomiędzy rokiem 1860 a 1890

01. Rewers fotografii z reklamą zakładu T. Rumpe'go

2. Georg Albert Reinhold Dasler

Georg Albert Reinhold Dasler (brak jego podobizny),

ur. 2 marca 1874 w Świdnicy (niem. Schweidnitz), zm. ? w ?

Biogram:

"Georg Albert Reinhold Dasler urodził się 2 marca 1874 roku w Świdnicy jako syn kancelisty Reinholda Daslera i jego żony Anny z domu Herden. 14 kwietnia 1898 r. w Świdnicy poślubił krawcową Odę Berthę Annę Schwanebeck (u. 15 maja 1872 w Świdnicy, zm. 1 czerwca 1914 r. w Żarowie. Świadkiem ślubu był świdnicki fotograf Paul Sacher. Dzieci: Arthur (ur. 13 sierpnia 1899 r. w Świdnicy, zm. 6 maja 1900 w Świdnicy), Conrad (ur. 13 sierpnia 1899 r. w Świdnicy, zm. 22 października 1899 w Świdnicy), Elfriede Clara Margarethe (ur. 27 kwietnia 1901 r. w Świdnicy, zm. 4 grudnia 1944 r. w Heilbronnie, Badenia-Wirtembergia), Walter EugenAlfred (ur. 11 lutego 1905 r. w Świdnicy), Anna Klara (ur. 29 stycznia 1911 r. w Żarowie, zm. 22 sierpnia 1916 r w Żarowie). W latach 1901-1905 fotograf mieszkał przy Herrenstrasse 4 (obecnie ul. Pańska) w Świdnicy. Co najmniej od 1911 r. prowadził zakład fotograficzny w Żarowie. W 1927 i 1929 r. mieścił się on przy Moltkestrasse 3 (obecnie ul. Słowackiego). W 1923 r. należał do wrocławskiego cechu fotografów. W 1937 r. miał atelier w Międzylesiu przy Banhofstrasse 78 (obecnie ul. Wojska Polskiego). W 1942 r. wzmiankowany w Międzylesiu jako rentier zamieszkały przy Bahnhofstrasse 17."

źródło: Marcin Dziedzic, Fotografowie z powiatu świdnickiego i Sobótki do 1945 r., wyd. Oficyna Wydawnicza ATUT, 2023 r.

Zbigniew Malicki w książce "Spacer po dawnym Żarowie" ustalił, że zakład fotograficzny Daslera funkcjonował w Żarowie od 1906 roku, przez co najmniej 20 lat, jego nazwisko pojawia się już w „Księdze adresowej Świdnicy i okolic 1910”. W latach 30. wyjechał z Żarowa i zamieszkał w Międzylesiu.

Prace pochodzące z atelier w Żarowie przy ulicy Moltkestraße 3, dziś Juliusza Słowackiego 3 i te wykonane w plenerze

01. Zakup 06 - Zdjęcie nieznanej dziewczyny, wykonane najprawdopodobniej w zakładzie fotograficznym Georga Daslera w Żarowie przy ulicy Juliusza Słowackiego 3 (dawniej Moltkestraße)

Reklama zakładu fotograficznego Georga Daslera, z adresem, na odwrocie powyższego zdjęcia

02. Zakup 06 - Zdjęcie nieznanego dziecka, wykonane najprawdopodobniej w zakładzie fotograficznym Georga Daslera w Żarowie przy ulicy Juliusza Słowackiego 3 (dawniej Moltkestraße)

03. Zakup 06 - Zdjęcie nieznanego dziecka, wykonane najprawdopodobniej w zakładzie fotograficznym Georga Daslera w Żarowie przy ulicy Juliusza Słowackiego 3 (dawniej Moltkestraße)

04. Zakup 06 - Zdjęcie wykonane przez Georga Daslera w nieznanym ludziom w nieznanym miejscu. Może ktoś z Was jest w stanie w skazać miejsce po układzie okien w tle?

05. Zakup 08 - Zdjęcie nieznanego dziecka, wykonane najprawdopodobniej w zakładzie fotograficznym Georga Daslera w Żarowie przy ulicy Juliusza Słowackiego 3 (dawniej Moltkestraße). Na odwrocie napisane jest imię dziecka Anna Marie, oraz, że jest to jej pierwsze pójście do szkoły, a także data 22 kwietnia 1922 roku...

06. Zakup 12 - Zdjęcie nieznanego dziecka, wykonane najprawdopodobniej w zakładzie fotograficznym Georga Daslera w Żarowie przy ulicy Juliusza Słowackiego 3 (dawniej Moltkestraße) Na odwrocie napisane jest imię dziecka Anna Marie, oraz, że jest to jej pierwsze pójście do szkoły, a także data 22 kwietnia 1922 roku...

Na odwrocie fotopocztówki adnotacja : Zur Erinnerung an Annemarie's ersten Schulgang, 22 April 1922 "Na Pamiątkę pierwszego pójścia do szkoły Anny Marii"

07. Zakup 28 - Zdjęcie nieznanego dziecka z misiem, wykonane najprawdopodobniej w zakładzie fotograficznym Georga Daslera w Żarowie przy ulicy Juliusza Słowackiego 3 (dawniej Moltkestraße)

08. Zakup 30 - Fotopocztówka wykonana przez Georga Daslera - nieznana rodzina

09. Zakup 73 - Fotografia chłopca wykonana w atelier Georga Daslera w dawnym Żarowie

Rewers zawiera następujące informacje: „Georg Dasler – Photogr. Atelier, Saarau i. Schl., Moltke-Str 3., oraz napis: Die Platte bleibt fur Nachbestellungen reservit. Vergrosserungen nach jedem Bilde bis Lebensgrosse in sauberer Ausfuhrung”.

10. Zakup 182 - Fotografia chłopa wykonana w atelier Georga Daslera w dawnym Żarowie

Rewers

11. Zakup 182 - Fotografia nieznanego mężczyzny wykonana w atelier Georga Daslera w dawnym Żarowie

Rewers

12. Zakup 185 - Fotografia 1 (awers). Niezane dziecko w wózku pozujące do zdjęcia w atelier Georga Daslera w Saarau (Żarowie przed 1945)

Rewers

13. Zakup 185 - Sesja wyjazdowa Georga Daslera do Schloss Pläswitz (Pałac w Pielaszkowicach, powiat średzki) z nieznaną nam grupą ludzi.Trudno powiedzieć czy to tak duża ilość służby pałacowej, czy może rodzaj zlotu, święta itp.???

Rewers

14. Zakup 205 - foto-pocztówka z umundurowanym mężczyzną, wykonana w atelier Georga Daslera w roku 1914.

15. Zakup 208 - Fotografia dziecka autorstwa Georga Daslera

3. Otto Paul Sacher i Ernst Oswald Schmidt

Otto Paul Sacher (brak jego podobizny),

ur. 29 maja 1846 r. w Brzegu (niem. Brieg) zm. ? w ?

Biogram:

Andrzej Dobkiewicz & Sobiesław Nowotny ze Świdnickiego Portalu Historycznego ustalili, że Paul Sacher urodził się pod koniec 1846 lub na początku 1847 roku w Brzegu. W wieku 23-24 lat mieszkał już w Świdnicy, gdzie w 1870 roku założył atelier fotograficzne. Pięć lat później, 6 września 1875 roku ożenił się z Julie Emmą Wandel, pochodzącą prawdopodobnie z Nowej Rudy. Paul Sacher był właścicielem dwóch domów w Świdnicy przy ówczesnej Peterstrasse (obecnie Bohaterów Getta). W księgach adresowych panuje jednak pewne zamieszkanie z ich numeracją. Podawane są następujące adresy: 1884 rok – Peterstrasse 24, 1901 rok – Peterstrasse 22, 1910 rok – Peterstrasse 23, 1911 rok – Peterstrasse 22-23, 1914 rok – Peterstrasse 21 (wymieniony jako właściciel domu). W 1905 roku, a dokładnie 18 października Paul Sacher sprzedał parcelę i dom przy Peterstrasse 22 (prawdopodobnie jeden z dwóch posiadanych) z atleier fotograficznym innemu fotografowi świdnickiemu – Oswaldowi Schmidtowi z Pirna, za 43 tysiące marek. Związane to było zapewne z zakończeniem pracy przez Paula Sachera jako fotografa i przejście na emeryturę (w księgach adresowych jest naprzemiennie określany jako fotograf i rentier). Portrecista i fotograf Oswald Schmidt kontynuował funkcjonowanie popularnego i znanego atelier Sachera pod nazwą Paul Sacher. Schmidt prowadził zakład fotograficzny tylko przez 6 lat. W 1911 roku sprzedał je Ernstowi Bratschowi z Kolberga. Od tej pory atelier nosiło nazwę Atelier des Herrn Paul Sacher. Brak tej osoby w księdze adresowej z 1931 roku. Być może jego synem był Georg Bratsch z zawodu kupiec, który mieszkał przy Peterstrasse 2. Sam Paul Sacher musiał wyjechać ze Świdnicy lub umrzeć przed 1925 rokiem (brak jego nazwiska w księdze adresowej z tego roku).

Ernst Oswald Schmidt (brak jego podobizny)

ur. 13 marca 1860 r. w Dreźnie, zm. 21 października 1931 r. w Dreźnie

Biogram:

Ernst Oswald Schmidt urodził się 13 marca 1860 r. w Dreźnie. 21 września 1903 r. w Pirnie (Saksonia) poślubił Johannę Adele Marschall (ur. 7 listopada 1974 r. w Dreźnie, zm. 26 marca 1946 r w Dreźnie). Dzieci Adela Iwana (ur. 28 stycznia 1906 r. w Świdnicy), Johannes Hermann Oswald (ur. 27 lipca 1907 r. w Świdnicy). W latach 1888-1905 prowadził atelier w Pirnie. Następnie miał atelier przy Peterstrasse 22 (obecnie ul. Bohaterów Getta) w Świdnicy. Wcześniej pracował w tym miejscu Paul Sacher. Miał filię w Żarowie. Oswald Schmidt zmarł 21 października 1931 r. w Dreźnie.

Prace wykonane przez Paula Sachera w Żarowie

01. Zakup 36 - Fotografia wykonana przed 1945 rokiem w atelier Paula Sachera w Saarau

Na odwrocie fotografii widnieje nazwisko pary : Hanke i rok 1907, co jednoznacznie wskazuje na datę wykonania tej fotografii.

02. Zakup 124. Fotografia nieznanego dziecka wykonana w filii atelier świdnickiego fotografia Paula Sachera w Żarowie, 1907 r.

Na odwrocie reklama świdnickiego fotografa i oznaczenie filii w Żarowie

4. Paul Hugo Wenzel

Paul Hugo Wenzel (brak jego podobizny),

ur. 14.1.1873 w Jedlince Górnej (dziś Głuszyca, niem. Blumenau) zm. 30.8.1931 w Karpaczu (niem. Krummhübel)

14 stycznia 1873 r w Jedlince Górnej, zm. 30 sierpnia 1931 r. w Karpaczu

Biogram:

Na stronie www.archakrkonos.cz można znaleźć nieco informacji o Paulu Wenzlu. Poza datami urodzin i śmierci, oraz miejscami urodzenia i śmierci, wiemy, że dużą część życia związany był z Karpaczem w którym prowadził z synem Walterem swoje atelier "Wydawnictwo P. Wenzel & Sohn, Krummhübel i Riesengeb". Znane są jego prace (widokówki) z oznaczeniem wydawnictwa w Karpaczu już w 1914 roku. Również po jego śmierci, w drugiej połowie lat 30-tych XX w. oznaczano wydawane w Karpaczu kartki "Wenzel & Son". Zajmował się głównie fotografią portretową, ale razem z synem rozszerzyli działalność o zdjęcia plenerowe. Od listopada 1920 r. był członkiem "Verein der Fachfotografen der Hirschberger Kreises" stowarzyszenia zrzeszającego fotografów w powiecie jeleniogórskim. Najprawdopodobniej Żarów był krótkim przystankiem w jego karierze przed rokiem 1914. Może tutaj uczył się fachu od innych, lub próbował sił w prężnie rozwijającym się ośrodku przemysłowym, ale ze względu na dużą konkurencję zrezygnował??? Wciąż nie znamy szczegółów o jego pracy w Saarau.

Odwrotna strona fotografii Paula Wenzla wykonanej w jego atelier w Karpaczu. Wizytówka i inicjały (logo) PW wyglądają identycznie jak te na odwrocie jednego ze zdjęć wykonanych w atelier w Żarowie...

Prace wykonane przez Paula Wenzla w Żarowie

01. Zakup 45 - Fotografia Paula Wenzla wykonana w photograph. atelier w Saarau i/Schl. Zdjęcie przedstawia popiersie nieznanej nam kobiety, być może mieszkanki dawnego Żarowa. Rewers zdjęcia CDV zawiera ornament z informacją, że portret został wykonany w atelier oraz napis: „Die Platte bleibt fur Nachbestellungen und Vergrosserungen aufbewahrt”. Na zdjęciu brak dodatkowych informacji oraz daty wykonania.

Odwrotna strona powyższej fotografii

02. Zakup 117 - Fotografia Paula Wenzla wykonana w photograph. atelier w Saarau i/Schl. Zdjęcie przedstawia kobietę z dwójką dzieci, być może mieszkaców dawnego Żarowa. Rewers zdjęcia CDV zawiera ornament z informacją, że zdjęcie zostało wykonan w atelier oraz napis: „Die Platte bleibn reserwire”. Na zdjęciu brak dodatkowych informacji oraz daty wykonania.

Odwrotna strona powyższej fotografii

03. Zakup 117 - Fotografia Paula Wenzla wykonana w photograph. atelier w Saarau i/Schl. Zdjęcie przedstawia dwie młode kobiety, być może mieszkanek dawnego Żarowa. Rewers zdjęcia CDV zawiera ornament z informacją, że zdjęcie zostało wykonan w atelier oraz napis: „Die Platte bleibn reserwire”. Na zdjęciu brak dodatkowych informacji oraz daty wykonania.

Odwrotna strona powyższej fotografii

5. Friedrich (Fritz) Wilhelm Krapp

Friedrich (Fritz) Wilhelm Krapp (brak jego podobizny),

ur. 15 sierpnia 1877 r. w Kassel (Hesja), zm. 15 grudnia 1943 r. we Wrocławiu

Biogram:

Zbigniew Malicki ustalił, że Fritz Krapp przybył do Żarowa w 1902 r. po ukończeniu we Wrocławiu nauki w zakresie fotografii. Działał tu niespełna 4 lata. Zajmował się fotografią portretową, próbował też wydawać widokówki. Być może był pierwszym właścicielem żarowskiego atelier przy obecnej ul. Juliusza Słowackiego, ponieważ jego wyjazd z Żarowa w 1906 r. zbiegł się w czasie z rozpoczęciem właśnie w tym miejscu działalności przez Georga Daslera.

Krapp powrócił do Wrocławia. Znane są jego kartki pocztowe z lat 20. przedstawiające popularne w okresie międzywojennym aktorki niemieckie. Fotografował dla wrocławskich czasopism o tematyce teatralnej, zajmował się również fotografią sportową. Znane są jego zdjęcia Leni Riefenstahl, niemieckiej reżyserki filmowej, scenarzystki, aktorki, tancerki i producentki filmów propagandowych gloryfikujących Hitlera, czy fotografia Manfreda von Richthofena, "Czerwonego Barona". Fritz Krapp zmarł w 1940 roku.

Prace pochodzące z atelier Fritza Krappa w Żarowie

01. Zakup 45 - Fotografia Fritza Krappa wykonana w photograph. atelier w Saarau i/Schl. Zdjęcie przedstawia sylwetkę młodego mężczyzny, być może mieszkańca dawnego Żarowa. Rewers zdjęcia CDV zawiera nazwisko autora, ornament z informacją, że portret został wykonany w atelier oraz napis: „Vergrosserungen nach jedem Bilde die bis Lebensgrosse. Die Platte bleibt fur Nachbestellungen und Vergrosserungen aufbewahrt”. Na zdjęciu brak dodatkowych informacji oraz daty wykonania.

Odwrotna strona powyższej fotografii

02. Zakup 45 - Fotografia Fritza Krappa wykonana w photograph. atelier w Saarau i/Schl. Zdjęcie przedstawia sylwetkę młodego mężczyzny, najprawdopodobniej mieszkańca dawnego Żarowa, lub najbliższych okolic. Rewers zawiera tylko datę zapisaną ołówkiem: 1905.

Odwrotna storna powyższej fotografii

03. Zakup 128 - Fotografia Fritza Krappa wykonana w photograph. atelier w Saarau i/Schl. Zdjęcie przedstawia sylwetkę ziecka, najprawdopodobniej mieszkańca dawnego Żarowa, lub najbliższych okolic. Rewers nie zawiera żadnych informacji, ok 1910 r.