Drukuj
Nadrzędna kategoria: Regiony
Kategoria: Łażany, Łazany (niem. Laasan)
Odsłony: 20161

Ocena użytkowników: 5 / 5

Gwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywna
 

Łażany : niem. Laasan

gmina : Żarów

powiat : Świdnica

województwo : dolnośląskie




fot.1. Most w Łażanach.

Gdyby istniał, byłby niewątpliwie zabytkiem klasy światowej. Jeden z pierwszych na świecie i z pewnością pierwszy na Śląsku. Most Żelazny na rzece Strzegomce, zbudowany w 1796r., zniszczony w 1945r.



Konstrukcję żeliwną mostu zamówił w hucie „Małapanew” hrabia August W. von Burghaus. Prace nad zleceniem nadzorował hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, a projektował wraz z opracowaniem technologii wykonania, odlewu, transportu i montażu John Baildon.

Most w Łażanach (fot.1.) na rzece Strzegomce był konstrukcją jednoprzęsłową, szkieletową. Łuki miały długość 15 metrów. Posiadał pięć łuków w rozstawie 1,35 metra. Konstrukcję wyprodukowano w latach 1794- 1795. Przetransportowano elementy ważące łącznie ponad 40 ton do Łażan jesienią 1795r. Wiosną 1796r., w ciągu 10 tygodni most został zmontowany i 20 maja uroczyście oddany do użytku. Z okazji tego wydarzenia wybite zostały medale w srebrze i złocie zamówione specjalnie przez hrabiego Augusta W. von Burghausa (medal można obejrzeć w Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu).


fot.2. Medal - awers i rewers.

Istnieją dwie hipotezy dotyczące okoliczności zniszczenia mostu. Według jednej z nich, na most wjechał radziecki czołg. Jego masa przekraczając znacznie nośność mostu, uszkodziła żeliwne elementy, co w rezultacie doprowadziło do jego zawalenia się. Druga zaś mówi, że został on wysadzony w powietrze przez Niemców cofających się za linię Strzegomki przed Armią Czerwoną.

Wielka szkoda. Tym bardziej, że tuż przed wybuchem wojny, ze względu na przestarzałą już konstrukcję i bardzo ograniczoną, niewystarczającą już nośność, utworzono plan przeniesienia wyjątkowego zabytku do jednego z parków we Wrocławiu. Niestety wybuch wojny spowodował, że zabrakło pieniędzy na ten cel.

Dokładnie 50 lat od zniszczenia mostu, podczas prac związanych z regulacją rzeki Strzegomki, szczecińska firma odnalazła na dnie części mostu. Następnie na zlecenie Zakładu Mostów Politechniki Wrocławskiej w sierpniu 1995r., wydobyto szczątki mostu. Z ponad 40 ton udało się zabezpieczyć ok. 3 tony elementów mostu. Były to głównie barierki, płyty żelazne pomostów, dźwigary łukowe, belki gzymsowe.

Kolejne elementy mostu wydobyto w 2003r., udaremniając próby wywiezienia jego elementów przez złomiarzy. Zabezpieczono wtedy ponad 5 ton elementów, głównie płyt żelaznych pomostów i złożono w Żarowie.




Elementy wydobyte na zlecenie Zakładu Mostów Politechniki Wrocławskiej można oglądać w ramach koncepcji Fundacji Otwartego Muzeum Techniki we Wrocławiu. Te, wydobyte przez Gminę Żarów, leżą w zapomnieniu gdzieś w magazynie.




Ostatni ruch w kierunku upamiętnienia mostu podjęto w latach 2003-2004, najwyraźniej pod wpływem ostatnich znalezisk. Ogłoszony został konkurs dla zespołów studenckich, na opracowanie koncepcji ekspozycji i ewentualnej rekonstrukcji mostu, którego organizatorami byli : Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Burmistrz m. Żarów oraz Politechnika Wrocławska.

Na konkurs wpłynęły cztery prace. Konkurs  rozstrzygnięto 4 maja 2004 r., decydując, że nie przyznaje się nagrody głównej, lecz dwa wyróżnienia.

Pierwsze wyróżnienie otrzymała praca, której autorami są: Bartłomiej Wieczorek, Tomasz Ziaja (studenci Wydziału Architektury PWr), Marek Próciennik (student IV r. Wydziału Bud. Lądowego specj. Mosty)


Drugie wyróżnienie otrzymała praca, której autorami są : Magdalena Serwatka, Łukasz Bielecki (studenci V r. Wydziału Architektury PWr) i Tomasz Filipek (student IV r. Wydziału Bud. Lądowego specj. Mosty).


Co będzie dalej? Obiecuję, że wrócimy do tematu...



Poniżej pierwszy na świecie most żelazny "Iron Bridge" w Anglii na rzece Severn.

 

Ciąg dalszy TUTAJ


 

Przygotował : Matthias