Drukuj
Nadrzędna kategoria: Regiony
Kategoria: Góry Sowie "Olbrzym" (niem. Riese)
Odsłony: 6593
Gwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywna
 

Kompleks Książ (Zamek Książ)

powiat : wałbrzyski

województwo : dolnośląskie


Projekt Riese (z niem. olbrzym) to kryptonim największego projektu górniczo-budowlanego hitlerowskich Niemiec, rozpoczętego i niedokończonego w Górach Sowich oraz na zamku Książ i pod nim w latach 1943-1945. Niektóre źródła podają nawet połowę lat 30-tych XX wieku. Wobec nasilających się alianckich nalotów bombowych w 1943 Niemcy hitlerowskie przeniosły dużą część swej strategicznej produkcji zbrojeniowej w – uważany za bezpieczny – rejon Sudetów. Mniej więcej wówczas powstał projekt utworzenia nowej kwatery głównej Hitlera na zamku Książ oraz potężnych bunkrów i budowli podziemnych wydrążonych w Górach Sowich. W tym celu powołano jesienią 1943 r. spółkę Industriegemeinschaft Schlesien AG, której przekazano kilka tysięcy więźniów oraz jeńców wojennych, których umieszczono w czterech pierwszych obozach pracy. Jednak wobec niezadowalającego postępu prac już na przełomie marca i kwietnia 1944 nadzór nad budową przejęła Organizacja Todt. Plany obejmowały potężne prace adaptacyjne na zamku Książ, utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, konstrukcji olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, reorganizacji całej siatki okolicznych dróg, połączenia całości siecią kolei wąskotorowej. Była to dalece najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec, choć całkowite poniesione koszty trudno oszacować. Rozmach budowlano-inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie. Plany były kilkakrotnie zmieniane. Wedle danych z września 1944 produkcja tych schronów miała pochłonąć 150 milionów marek; wraz ze schronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachium obejmowała 257 tysięcy m3 betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m3 tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Na projekt Riese przyznano w 1944 roku 28 tysięcy ton stali i cementu, czyli tyle, ile Niemcy przeznaczały rocznie na budowę schronów przeciwlotniczych dla ludności cywilnej. Prace zostały wykonane tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a przynajmniej tunele do nich prowadzące zostały wysadzone.


Fragment mapy z oznaczeniem usytuowania Zamku Książ


Na zamku Książ prace adaptacyjne doprowadziły do zniszczenia niektórych sal, w szczególności ucierpiały dekoracyjne elementy plafonowe oraz podłogowe. Najpoważniejsze prace jednak odbyły się poza bryłą architektoniczną samego zamku. Doprowadzono kolejkę wąskotorową, której rozładunkiem obłożono więźniów Arbeitslager Fürstenstein, założonego u podnóża zamku. Na terenie przyzamkowym utworzono szereg dużych komór i budowli, których przeznaczenie pozostaje dyskusyjne. W zamierzeniu konstruktorów zamek miał być osiągalny wyłącznie drogą podziemną, tunelami samochodowymi i kolejowymi. Pod ziemią stworzono przynajmniej dwa poziomy kuluarów i komór, połączonych z piwnicami zamku. Pierwszy poziom znajduje się 15 m pod ziemią (długość ok. 80 m, 180 m2, 400 m3), drugi 53 m pod dziedzińcem zawiera cztery sztolnie oraz sieć krzyżujących się ze sobą szerokich korytarzy (5 m wysokości i 5,5 m szerokości), a także cztery wybetonowane komory. Dziś znajduje się w nich aparatura pomiarowa stacji sejsmograficznej PAN....


Riese z zaznaczonymi filiami obozu Gross-Rosen (źródło : www.gross-rosen.eu)


Odniesienie Riese do ważniejszych miast Schweidnitz (Świdnica), Waldenburg (Wałbrzych)

Plan podziemi Kompleksu Książ, dostępny jest tylko fragment od wejścia nr 5 (80mb)

Zamek Książ widziany od bramy głównej


Zamek Książ widziany z tarasu


Zamek Książ widziany z tarasu tuż przy wejściu do podziemi


Tablica informacyjna przed wejściem do podziemi


Wejście nr 5 do fragmentu (ok 80 mb) tuneli


Podziemia Zamku Książ


Najważniejszy punkt - klatka schodowa


Wybetonowany szyb klatki schodowej


Mały szyb windy


Tunel zakończony zawałem


Szyb klatki schodowej widziany od góry


Stalowe belki stropowe ponad klatką schodową


Przeznaczenie niektórych elementów wystających ze ścian, do dziś jest zagadką


Widoczna uzbrojona, niezabetonowana część klatki schodowej


Przewodnik Andrzej Gaik - znawca tematu podziemi w Książu


Pomieszczenie górne prowadzące do klatki schodowej, która miała łączyć piętro z podziemiami


Poza tunelami PAN, na zamku można znaleźć całe mnóstwo śladów ingerencji Niemców w czasie wojny...


Całe Riese, oraz każdy z poszczególnych kompleksów, jest wciąż niedopowiedzianą historią. Nikt z całą pewnością nie jest w stanie stwierdzić jaki cel przyświecał Niemcom, by takim ogromnym nakładem i ofiarą ludzką prowadzić budowę na tak ogromnym obszarze. Pewne jest, że aby móc odnieść się do całego projektu, należy najpierw zejść pod ziemię i poczuć ten podziemny klimat osobiście...


 


 

Fotografował i przygotował : Matthias