Rozdział 5
Wywóz zabytków za granicę
Art. 51.
1. Zabytki mogą być wywożone za granicę na stałe, jeżeli ich wywóz nie spowoduje
uszczerbku dla dziedzictwa kulturowego.
2. Zabytki mogą być czasowo wywożone za granicę, jeżeli pozwala na to ich stan
zachowania, a osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, w której posiadaniu
znajduje się zabytek, daje rękojmię, że nie ulegnie on zniszczeniu lub uszkodzeniu
i zostanie przywieziony do kraju przed upływem terminu ważności pozwolenia.
3. Wywóz zabytków za granicę może nastąpić na podstawie:
1) jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę;
2) jednorazowego pozwolenia na czasowy wywóz zabytku za granicę;
3) wielokrotnego pozwolenia indywidualnego na czasowy wywóz zabytku za
granicę;
4) wielokrotnego pozwolenia ogólnego na czasowy wywóz zabytków za granicę.
Art. 52.
1. Jednorazowe pozwolenie na stały wywóz zabytku za granicę wydaje minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu
opinii komisji złożonej ze specjalistów w określonych dziedzinach ochrony zabytków
i opieki nad zabytkami.
2. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, w której posiadaniu znajduje się
zabytek, składa wniosek o wydanie jednorazowego pozwolenia na stały wywóz
zabytku za granicę, za pośrednictwem wojewódzkiego konserwatora zabytków.
3. Jeżeli wywóz przedmiotu nie wymaga jednorazowego pozwolenia na stały wywóz
za granicę, wojewódzki konserwator zabytków wydaje zaświadczenie, o
którym mowa w art. 59 ust. 3.
4. Wywóz zabytku za granicę na podstawie pozwolenia, o którym mowa w ust. 1,
może nastąpić nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia wydania tego pozwolenia.
Art. 53.
1. Jednorazowe pozwolenie na czasowy wywóz zabytku za granicę wydaje wojewódzki
konserwator zabytków na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej,
w której posiadaniu znajduje się zabytek, mającej zamiar jednorazowo
wywieźć za granicę ten zabytek w celach użytkowych lub wystawienniczych albo
dla przeprowadzenia prac konserwatorskich.
2. Termin ważności pozwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie może być dłuższy niż
12 miesięcy od dnia wydania tego pozwolenia.
Art. 54.
1. Wielokrotne pozwolenie indywidualne na czasowy wywóz zabytku za granicę
wydaje wojewódzki konserwator zabytków na wniosek osoby fizycznej lub jednostki
organizacyjnej, w której posiadaniu znajduje się zabytek, mającej zamiar
wielokrotnie wywozić za granicę ten zabytek w celach użytkowych lub wystawienniczych.
2. Termin ważności pozwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie może być dłuższy niż
3 lata od dnia wydania tego pozwolenia.
Art. 55.
1. Wielokrotne pozwolenie ogólne na czasowy wywóz zabytków za granicę wydaje
wojewódzki konserwator zabytków na wniosek muzeum lub innej instytucji
kultury, która w związku z prowadzoną działalnością zamierza wielokrotnie
wywozić za granicę swoje zbiory, w całości lub w części, w celach wystawienniczych.
2. Termin ważności pozwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie może być dłuższy niż
5 lat od dnia wydania tego pozwolenia.
Art. 56.
1. Wojewódzki konserwator zabytków może cofnąć pozwolenie, o którym mowa w
art. 51 ust. 3 pkt 2-4, w drodze decyzji.
2. Cofnięcie pozwolenia może nastąpić, jeżeli stan zachowania zabytku uległ pogorszeniu
lub wyszły na jaw nowe fakty i okoliczności świadczące, że wnioskodawca
nie daje rękojmi, o której mowa w art. 51 ust. 2.
3. O cofnięciu pozwolenia wojewódzki konserwator zabytków zawiadamia niezwłocznie
organ administracji celnej.
Art. 57.
1. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która otrzymała pozwolenie, o którym
mowa w art. 51 ust. 3 pkt 2-4, jest obowiązana po wykorzystaniu tego pozwolenia
powiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków o przywiezieniu
zabytku do kraju w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia jego przywozu.
2. Na wezwanie wojewódzkiego konserwatora zabytków osoba lub jednostka organizacyjna,
o której mowa w ust. 1, jest obowiązana udostępnić zabytek w celu
dokonania oględzin.
3. W przypadku nieprzywiezienia zabytku do kraju w okresie ważności pozwolenia,
organ administracji celnej zawiadamia o tym niezwłocznie wojewódzkiego
konserwatora zabytków.
Art. 58.
W odniesieniu do materiałów bibliotecznych powstałych przed dniem 1 stycznia
1949 r. pozwolenia, o których mowa w art. 51 ust. 3, wydaje Dyrektor Biblioteki
Narodowej. Przepisy art. 51 ust. 1 i 2, art. 52 ust. 1 i 4 oraz art. 53-57 stosuje się odpowiednio.
Art. 59.
1. Pozwolenia na wywóz za granicę nie wymagają:
1) zabytki nie wpisane do rejestru mające nie więcej niż 55 lat;
2) zabytki, będące obiektami techniki, nie wpisane do rejestru, mające nie więcej
niż 25 lat;
3) zabytki przywiezione z zagranicy, które są objęte procedurą odprawy czasowej
w rozumieniu przepisów Kodeksu celnego;
4) zabytki przywiezione z zagranicy przez osoby korzystające z przywilejów
lub immunitetów dyplomatycznych, w tym przywiezione w celu urządzenia
wnętrz przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych;
5) dzieła twórców żyjących;
6) materiały biblioteczne powstałe po dniu 31 grudnia 1948 r.;
7) inne przedmioty o cechach zabytków, nie będące zabytkami.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do zabytków wpisanych do inwentarza muzeum
lub wchodzących w skład narodowego zasobu bibliotecznego.
3. Zaświadczenie stwierdzające, że przedmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 1-5 i
7, nie wymagają pozwolenia na wywóz za granicę, wydaje wnioskodawcy wojewódzki
konserwator zabytków.
4. Nie wymagają zaświadczenia na wywóz za granicę materiały biblioteczne powstałe
po dniu 31 grudnia 1948 r., jeżeli nie ma wątpliwości co do czasu ich
powstania.
5. Jeżeli osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna zamierzająca wywieźć za granicę
materiały, o których mowa w ust. 4, ma wątpliwości co do czasu ich powstania,
zwraca się do Dyrektora Biblioteki Narodowej o wydanie zaświadczenia
stwierdzającego, że zgłoszony przedmiot powstał po dniu 31 grudnia 1948 r.
Art. 60.
Wojewódzki konserwator zabytków przy rozpatrywaniu wniosków w sprawach wywozu
zabytków lub innych przedmiotów za granicę może zasięgać opinii instytucji
kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami.
Art. 61.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, tryb składania wniosków i wydawania jednorazowego
pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę oraz jednorazowego i wielokrotnych
pozwoleń na czasowy wywóz zabytku za granicę, a także zaświadczeń w
odniesieniu do zabytków i przedmiotów o cechach zabytków nie wymagających
pozwolenia.
2. W rozporządzeniu należy wskazać wymagania, jakim powinien odpowiadać
wniosek oraz pozwolenia i zaświadczenie, o których mowa w ust. 1, a także tryb
rozpatrywania tych wniosków, w tym dokonywania oględzin przedmiotów zgłoszonych
do wywozu za granicę.
Rozdział 6
Restytucja zabytków wywiezionych niezgodnie z prawem z terytorium państwa
członkowskiego Unii Europejskiej
Art. 62.
1. Restytucja zabytków polega na podejmowaniu czynności przez właściwe organy
państwa członkowskiego Unii Europejskiej, na wniosek innego państwa członkowskiego,
z terytorium z którego wywieziono niezgodnie z prawem zabytek,
mających na celu odnalezienie, zabezpieczenie i umożliwienie odzyskania tego
zabytku.
2. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do zabytków wywiezionych niezgodnie
z prawem z terytorium państwa członkowskiego po dniu 31 grudnia 1992 r.
Art. 63.
Za niezgodny z prawem wywóz zabytku uznaje się taki wywóz zabytku z terytorium
państwa członkowskiego, który nastąpił z naruszeniem obowiązujących w tym państwie
lub w Unii Europejskiej przepisów w zakresie ochrony zabytków.
Art. 64.
1. Postępowanie dotyczące restytucji zabytku może być prowadzone w odniesieniu
do zabytku zaliczanego do jednej z następujących kategorii:
1) zabytków archeologicznych, które mają więcej niż 100 lat, wchodzą w skład
zbiorów archeologicznych lub zostały pozyskane w wyniku badań archeologicznych
bądź przypadkowych odkryć;
2) elementów stanowiących integralną część zabytków architektury, wystroju
wnętrz, pomników, posągów i dzieł rzemiosła artystycznego, które mają
więcej niż 100 lat;
3) oryginalnych dzieł malarstwa, nie objętych kategoriami wskazanymi w pkt
4 i 5, wykonanych dowolną techniką i na dowolnym materiale, które mają
więcej niż 50 lat, ich wartość jest wyższa niż 150.000 euro i są dziełami
twórców nieżyjących;
4) oryginalnych akwareli, gwaszy i pasteli wykonanych na dowolnym materiale,
które mają więcej niż 50 lat, ich wartość jest wyższa niż 30.000 euro i
są dziełami twórców nieżyjących;
5) oryginalnych mozaik, nie objętych kategoriami wskazanymi w pkt 1 i 2,
oraz oryginalnych rysunków wykonanych dowolną techniką i na dowolnym
materiale, które mają więcej niż 50 lat, ich wartość jest wyższa niż 15.000
euro i są dziełami twórców nieżyjących;
rozdz. 6 stosuje się z dn. uzyskania przez RP członkostwa w UE
6) oryginalnych dzieł grafiki i matryc do ich wykonania oraz oryginalnych plakatów,
które mają więcej niż 50 lat, ich wartość jest wyższa niż 15.000 euro
i są dziełami twórców nieżyjących;
7) oryginalnych rzeźb, posągów lub ich kopii wykonanych tą samą techniką co
oryginał, nie objętych kategorią wskazaną w pkt 1, które mają więcej niż 50
lat, ich wartość jest wyższa niż 50.000 euro i są dziełami twórców nieżyjących;
8) fotografii, filmów oraz ich negatywów, które mają więcej niż 50 lat, ich
wartość jest wyższa niż 15.000 euro i są dziełami twórców nieżyjących;
9) pojedynczych lub znajdujących się w zbiorach inkunabułów i manuskryptów
oraz liczących więcej niż 50 lat map i partytur muzycznych;
10) pojedynczych lub znajdujących się w zbiorach książek, które mają więcej
niż 100 lat i ich wartość jest wyższa niż 50.000 euro;
11) map drukowanych, które mają więcej niż 200 lat;
12) zbiorów o znaczeniu historycznym, etnograficznym lub numizmatycznym,
których wartość jest wyższa niż 50.000 euro;
13) środków transportu, które mają więcej niż 75 lat i ich wartość jest wyższa
niż 50.000 euro;
14) innych kategorii, nie wymienionych w pkt 1-13, obejmujących zabytki, które
mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 50.000 euro.
2. Postępowaniu, o którym mowa w ust. 1, podlegają również zabytki:
1) wpisane do rejestru;
2) wchodzące w skład zbiorów publicznych, które stanowią własność Skarbu
Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek organizacyjnych
zaliczanych do sektora finansów publicznych;
3) znajdujące się w inwentarzach muzeów lub narodowym zasobie bibliotecznym;
4) znajdujące się w inwentarzach kościelnych.
3. Zabytki, o których mowa w ust. 1 lub 2, podlegają restytucji, jeżeli państwo
członkowskie, z terytorium którego zostały wywiezione niezgodnie z prawem,
uznało je, przed lub po dokonaniu wywozu, za zabytki o szczególnym znaczeniu
dla dziedzictwa kulturowego.
Art. 65.
1. Organem uprawnionym do prowadzenia postępowania dotyczącego restytucji
zabytku wywiezionego niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego
jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego,
działający w tym zakresie, we współpracy z innymi ministrami, kierownikami
urzędów centralnych, wojewodami i jednostkami samorządu terytorialnego.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego współdziała
oraz prowadzi konsultacje z właściwymi krajowymi władzami państw
członkowskich, a w szczególności:
1) na wniosek państwa członkowskiego, ubiegającego się o restytucję zabytku,
organizuje poszukiwania zabytku kultury narodowej, który został wywieziony
niezgodnie z prawem z jego terytorium, ustalając tożsamość obecnego
właściciela lub posiadacza;
2) zawiadamia państwa członkowskie o znalezieniu na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przedmiotu, co do którego istnieje podejrzenie, iż jest on
zabytkiem wywiezionym niezgodnie z prawem z terytorium innego państwa
członkowskiego;
3) umożliwia właściwym władzom państwa członkowskiego, ubiegającego się
o restytucję zabytku kultury narodowej, przeprowadzenie oględzin w celu
stwierdzenia, czy dany przedmiot jest poszukiwanym zabytkiem, w terminie
2 miesięcy od dnia powiadomienia zainteresowanego państwa członkowskiego
o jego znalezieniu;
4) podejmuje niezbędne działania mające na celu zabezpieczenie znalezionego
zabytku;
5) zapobiega działaniom uniemożliwiającym restytucję zabytku państwu
członkowskiemu, ubiegającemu się o restytucję tego zabytku;
6) pośredniczy pomiędzy obecnym właścicielem lub posiadaczem zabytku a
państwem członkowskim ubiegającym się o restytucję zabytku.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, powinien zawierać informacje umożliwiające
znalezienie zabytku, ze wskazaniem aktualnego lub przypuszczalnego
miejsca jego przechowywania.
4. Przepisów ust. 2 pkt 4 i 5 nie stosuje się w przypadku niedochowania przez właściwe
władze zainteresowanego państwa członkowskiego terminu przeprowadzenia
oględzin, o których mowa w ust. 2 pkt 3.
Art. 66.
1. Postępowanie dotyczące restytucji zabytku wywiezionego niezgodnie z prawem
z terytorium państwa członkowskiego może być prowadzone, jeżeli państwo
członkowskie ubiegające się o jego restytucję wystąpi z wnioskiem, o którym
mowa w art. 65 ust. 2 pkt 1, nie później niż w okresie 12 miesięcy od dnia powzięcia
informacji o miejscu przechowywania tego zabytku i tożsamości jego
właściciela lub posiadacza.
2. Postępowanie dotyczące restytucji zabytku nie może być podjęte, jeżeli upłynęło
30 lat od dnia niezgodnego z prawem wywozu tego zabytku z terytorium państwa
członkowskiego ubiegającego się o jego restytucję. Przepisu nie stosuje się
do zabytków wymienionych w art. 64 ust. 2.
3. Nie wszczyna się postępowania dotyczącego restytucji zabytku, jeżeli wywóz tego
zabytku z terytorium państwa członkowskiego ubiegającego się o jego restytucję
przestał być niezgodny z prawem przed dniem wszczęcia takiego postępowania.
Art. 67.
1. Państwo członkowskie ubiegające się o restytucję zabytku może wytoczyć powództwo
o zwrot tego zabytku przeciw jego obecnemu właścicielowi lub posiadaczowi
przed sąd cywilny miejsca, w którym znajduje się zabytek.
2. Pozew powinien zawierać, w szczególności, opis zabytku, potwierdzenie, iż jest
on objęty wnioskiem o restytucję i oświadczenie, złożone przez właściwe władze
państwa członkowskiego występującego z powództwem, o niezgodnym z
prawem wywozie tego zabytku z jego terytorium.
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego informuje
właściwe władze pozostałych państw członkowskich o wszczęciu postępowania
sądowego.
Art. 68.
1. W wyroku orzekającym o zwrocie zabytku państwu członkowskiemu, z terytorium
którego ten zabytek został niezgodnie z prawem wywieziony, sąd przyznaje
odszkodowanie osobie, która udowodni, że nabyła go w dobrej wierze.
2. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, wypłaca państwo członkowskie ubiegające
się o restytucję zabytku przy przekazywaniu zabytku temu państwu.
3. Osoba, która otrzymała objęty pozwem zabytek w drodze spadku lub darowizny,
nie może w stosunku do tego zabytku znaleźć się w korzystniejszej sytuacji
prawnej niż spadkodawca lub darczyńca.
Art. 69.
W sprawach nieuregulowanych w art. 67 ust. 1 i 2 oraz art. 68 ust. 1 i 2 stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego.
Art. 70.
1. Państwo członkowskie ubiegające się o restytucję zabytku wywiezionego niezgodnie
z prawem z jego terytorium obciążają koszty związane z poszukiwaniem
i zabezpieczeniem tego zabytku oraz koszty wynikające z wykonania orzeczenia
sądu o jego zwrocie.
2. Państwo członkowskie ubiegające się o restytucję zabytku zachowuje prawo do
dochodzenia kosztów, o których mowa w ust. 1, od osoby odpowiedzialnej za
niezgodne z prawem wywiezienie tego zabytku z jego terytorium.
3. Prawo własności do zabytku zwróconego państwu członkowskiemu regulują
przepisy tego państwa.
Rozdział 7
Zasady finansowania opieki nad zabytkami
Art. 71.
1. W zakresie sprawowania opieki nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna
posiadająca tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności,
użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego
albo stosunku zobowiązaniowego finansuje prowadzenie prac konserwatorskich,
restauratorskich i robót budowlanych przy tym zabytku.
2. Sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich,
restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, do którego tytuł prawny,
określony w ust. 1, posiada jednostka samorządu terytorialnego, jest zadaniem
własnym tej jednostki.
Art. 72.
Na zasadach i w trybie określonych odrębnymi przepisami, prace konserwatorskie,
restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach będących w posiadaniu jednostek
organizacyjnych, zaliczanych do sektora finansów publicznych, są finansowane ze
środków finansowych przyznanych odpowiednio przez dysponentów części budżetowych
bądź jednostki samorządu terytorialnego, którym podlegają te jednostki .
Art. 73.
Osoba fizyczna, jednostka samorządu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna,
będąca właścicielem bądź posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadająca
taki zabytek w trwałym zarządzie, może ubiegać się o udzielenie dotacji
celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich
lub robót budowlanych przy tym zabytku.
Art. 74.
Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych
przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez:
1) ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
ze środków finansowych z części budżetu państwa „Kultura i Ochrona
Dziedzictwa Narodowego”;
2) wojewódzkiego konserwatora zabytków ze środków finansowych z budżetu
państwa w części, której dysponentem jest wojewoda.
Art. 75.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wojewódzki
konserwator zabytków może udzielić dotacji osobom bądź jednostkom, o
których mowa w art. 73, na podstawie umowy zawartej z tymi osobami lub jednostkami.
Art. 76.
1. Dotacja może być udzielona na dofinansowanie:
1) nakładów koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich
lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, ustalonych
na podstawie kosztorysu zatwierdzonego przez wojewódzkiego konserwatora
zabytków, które zostaną przeprowadzone w roku złożenia przez
wnioskodawcę wniosku o udzielenie dotacji lub w roku następującym po
roku złożenia tego wniosku;
2) nakładów koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich
lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru,
które zostały przeprowadzone w okresie trzech lat poprzedzających rok złożenia
przez wnioskodawcę wniosku o udzielenie dotacji.
2. Wniosek o udzielenie dotacji, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wnioskodawca może
złożyć po przeprowadzeniu wszystkich prac lub robót przy zabytku wpisanym
do rejestru, określonych w pozwoleniu wydanym przez wojewódzkiego konserwatora
zabytków.
Art. 77.
Dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane może obejmować
nakłady konieczne na:
1) sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich;
2) przeprowadzenie badań konserwatorskich, architektonicznych lub archeologicznych;
3) wykonanie dokumentacji konserwatorskiej;
4) opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich;
5) wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego;
6) sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz;
7) zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku;
8) stabilizację konstrukcyjną części składowych zabytku lub ich odtworzenie
w zakresie niezbędnym dla zachowania tego zabytku;
9) odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych albo ich
całkowite odtworzenie, z uwzględnieniem charakterystycznej dla tego zabytku
kolorystyki;
10) odtworzenie zniszczonej przynależności zabytku, jeżeli odtworzenie to nie
przekracza 50% oryginalnej substancji tej przynależności;
11) odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i okiennic,
zewnętrznych odrzwi i drzwi, więźby dachowej, pokrycia dachowego, rynien
i rur spustowych;
12) modernizację instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub w zabytkach,
które posiadają oryginalne, wykonane z drewna części składowe i
przynależności;
13) wykonanie izolacji przeciwwilgociowej;
14) uzupełnianie narysów ziemnych dzieł architektury obronnej oraz zabytków
archeologicznych nieruchomych o własnych formach krajobrazowych;
15) działania zmierzające do wyeksponowania istniejących, oryginalnych elementów
zabytkowego układu parku lub ogrodu;
16) zakup materiałów konserwatorskich i budowlanych, niezbędnych do wykonania
prac i robót przy zabytku wpisanym do rejestru, o których mowa w
pkt 7-15;
17) zakup i montaż instalacji przeciwwłamaniowej oraz przeciwpożarowej i odgromowej.
Art. 78.
1. Dotacja może być udzielona w wysokości do 50% nakładów koniecznych na
wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy
zabytku wpisanym do rejestru.
2. Jeżeli zabytek, o którym mowa w ust. 1, posiada wyjątkową wartość historyczną,
artystyczną lub naukową albo wymaga przeprowadzenia złożonych pod względem
technologicznym prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych,
dotacja może być udzielona w wysokości do 100% nakładów koniecznych
na wykonanie tych prac lub robót.
3. W przypadku, jeżeli stan zachowania zabytku, o którym mowa w ust. 1, wymaga
niezwłocznego podjęcia prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych
przy zabytku, dotacja może być również udzielona do wysokości
100% nakładów koniecznych na wykonanie tych prac lub robót.
4. Łączna wysokość dotacji udzielonych przez ministra właściwego do spraw kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego i wojewódzkiego konserwatora zabytków
nie może przekraczać wysokości dofinansowania określonej w ust. 1-3.
Art. 79.
Dochodzenie przez organy, o których mowa w art. 74, należności wraz z odsetkami
w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych z tytułu niewykorzystania
lub wykorzystania niezgodnego z przeznaczeniem udzielonej dotacji następuje w
trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art. 80.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb udzielania dotacji celowej
na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym
do rejestru oraz sposób prowadzenia dokumentacji w tym zakresie.
2. W rozporządzeniu, w szczególności, należy określić tryb postępowania z wnioskami
o udzielenie dotacji celowej oraz sposób jej rozliczania, a zwłaszcza rodzaj
dokumentów niezbędnych do rozpatrzenia wniosku i rozliczenia dotacji
oraz wskazać, jakie postanowienia powinna zawierać umowa o udzielenie dotacji,
a także sposób gromadzenia informacji o udzielonych dotacjach.
Art. 81.
1. W trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie,
restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru może
być udzielona przez organ stanowiący gminy lub powiatu, na zasadach określonych
w podjętej przez ten organ uchwale.
2. Dotacja, w zakresie określonym w art. 77, może być udzielona w wysokości do
100% nakładów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcę prac konserwatorskich,
restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do
rejestru.
Art. 82.
1. Łączna kwota dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane
przy zabytku wpisanym do rejestru udzielonych przez ministra właściwego
do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, wojewódzkiego konserwatora
zabytków bądź organ stanowiący gminy lub powiatu nie może przekraczać
wysokości 100% nakładów koniecznych na wykonanie tych prac lub robót.
2. Dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych
przy zabytkach wpisanych do rejestru jest zadaniem z zakresu administracji publicznej.
3. W celu zapewnienia realizacji postanowień określonych w ust. 1 organy uprawnione
do udzielania dotacji prowadzą wykazy udzielonych dotacji oraz informują
się wzajemnie o udzielonych dotacjach.
Art. 83.
Na zasadach określonych w przepisach o Komitecie Badań Naukowych, Przewodniczący
Komitetu Badań Naukowych może przyznać środki finansowe na badania
konserwatorskie, architektoniczne, archeologiczne lub inne badania naukowe związane
z prowadzeniem prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytkach.
Rozdział 8
Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz ochrona zabytków
na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych
Art. 84.
W celu stworzenia warunków niezbędnych do realizacji ochrony zabytków i opieki
nad zabytkami minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
inicjuje i opracowuje, przy pomocy Generalnego Konserwatora Zabytków, krajowy
program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Art. 85.
1. W krajowym programie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami określa się, w
szczególności, cele i kierunki działań oraz zadania w zakresie ochrony zabytków
i opieki nad zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a
także harmonogram ich realizacji.
2. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami opracowuje się na
okres 4 lat.
Art. 86.
1. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami uchwala Rada Ministrów
na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przedstawia
Radzie Ministrów, co 2 lata, sprawozdanie z realizacji zadań wynikających
z krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Art. 87.
1. Zarząd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza
na okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki
nad zabytkami.
2. Programy, o których mowa w ust. 1, mają na celu, w szczególności:
1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych,
wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;
2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego
i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony
przyrody i równowagi ekologicznej;
3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy
stanu ich zachowania;
4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego;
5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb
społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw
sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami;
6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących
sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków;
7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy
związanych z opieką nad zabytkami.
3. Wojewódzki, powiatowy i gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje odpowiednio
sejmik województwa, rada powiatu i rada gminy, po uzyskaniu opinii
wojewódzkiego konserwatora zabytków.
4. Programy, o których mowa w ust. 3, są ogłaszane w wojewódzkim dzienniku
urzędowym.
5. Z realizacji programów zarząd województwa, powiatu i wójt (burmistrz, prezydent
miasta) sporządza, co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia się odpowiednio
sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.
6. Sprawozdanie z realizacji wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami jest
przekazywane Generalnemu Konserwatorowi Zabytków i właściwemu wojewódzkiemu
konserwatorowi zabytków w celu jego wykorzystania przy opracowywaniu,
aktualizacji i realizacji krajowego programu ochrony zabytków i
opieki nad zabytkami.
Art. 88.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego opracowuje
krajowy plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji
kryzysowych oraz koordynuje realizację zadań mających na celu zabezpieczenie
zabytków przed skutkami zagrożeń wynikających z sytuacji kryzysowych.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, organizację i sposób ochrony zabytków na wypadek
konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, z uwzględnieniem zadań administracji
odpowiedniego stopnia i jednostek organizacyjnych posiadających zabytki,
wskazując sposób prowadzenia prac zabezpieczających.
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przedstawia
Dyrektorowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych do
spraw Wychowania, Nauki i Kultury wniosek o wpis zabytku do „Międzynarodowego
Rejestru Dóbr Kulturalnych Objętych Ochroną Specjalną”, w celu objęcia
tego zabytku ochroną na podstawie Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych
w razie konfliktu zbrojnego, przyjętej w Hadze w dniu 14 maja 1954 r. (Dz.U. z
1957 r. Nr 46, poz. 212).
4. W celu koordynacji przedsięwzięć związanych z ochroną zabytków w razie konfliktu
zbrojnego Rada Ministrów może utworzyć, w drodze rozporządzenia, Polski
Komitet Doradczy, będący jej organem pomocniczym.
5. W rozporządzeniu należy określić organizację Polskiego Komitetu Doradczego,
zakres i tryb jego działania oraz sposób finansowania działalności Komitetu,
uwzględniając, w szczególności, wymagania związane z powoływaniem i odwoływaniem
przewodniczącego, sekretarza i członków Komitetu, zadania Komitetu,
sposób głosowania oraz jego obsługi administracyjnej.
Rozdział 9
Organizacja organów ochrony zabytków
Art. 89.
Organami ochrony zabytków są:
1) minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w
imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny
Konserwator Zabytków;
2) wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje
wojewódzki konserwator zabytków.
Art. 90.
1. Generalny Konserwator Zabytków jest sekretarzem lub podsekretarzem stanu w
urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.
2. Do zadań wykonywanych przez Generalnego Konserwatora Zabytków należy, w
szczególności:
1) opracowywanie krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
2) realizacja zadań wynikających z krajowego programu ochrony zabytków i
opieki nad zabytkami oraz z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania
kraju;
3) podejmowanie działań związanych z wspieraniem rozwoju regionalnego i
realizacją kontraktów wojewódzkich w sprawach opieki nad zabytkami;
4) prowadzenie krajowej ewidencji zabytków i krajowego wykazu zabytków
skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem;
5) wydawanie decyzji, postanowień i zaświadczeń w sprawach określonych w
ustawie oraz w przepisach odrębnych;
6) organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania oraz stosowania
przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
7) sprawowanie nadzoru nad działalnością wojewódzkich konserwatorów zabytków;
8) promowanie badań naukowych w zakresie konserwacji zabytków;
9) organizowanie szkoleń dla służb konserwatorskich;
10) organizowanie konkursów promujących opiekę nad zabytkami, w tym przyznawanie
wyróżnień, nagród pieniężnych lub rzeczowych;
11) opiniowanie wniosków o nadanie odznaki „Za opiekę nad zabytkami”;
12) współpraca z organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytków;
13) organizowanie szkoleń w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
14) podejmowanie działań dotyczących troski o zabytki związane z historią Polski,
pozostające poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 91.
1. Wojewódzkiego konserwatora zabytków powołuje i odwołuje wojewoda, na
wniosek Generalnego Konserwatora Zabytków lub za jego zgodą.
2. Wojewódzkim konserwatorem zabytków może zostać osoba, która:
1) jest obywatelem polskim;
2) posiada przynajmniej tytuł zawodowy magistra w jednej z dziedzin związanych
z ochroną zabytków oraz co najmniej 5-letni staż pracy w tym zakresie;
3) posiada wiedzę w zakresie funkcjonowania administracji publicznej oraz
przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
4) nie była karana za przestępstwa popełnione z winy umyślnej.
3. Zastępcę wojewódzkiego konserwatora zabytków powołuje i odwołuje wojewoda,
na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków.
4. Do zadań wykonywanych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków należy
w szczególności:
1) realizacja zadań wynikających z krajowego programu ochrony zabytków i
opieki nad zabytkami;
2) sporządzanie, w ramach przyznanych środków budżetowych, planów finansowania
ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
3) prowadzenie rejestru i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz gromadzenie
dokumentacji w tym zakresie;
4) wydawanie, zgodnie z właściwością, decyzji, postanowień i zaświadczeń w
sprawach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych;
5) sprawowanie nadzoru nad prawidłowością prowadzonych badań konserwatorskich,
architektonicznych, prac konserwatorskich, restauratorskich, robót
budowlanych i innych działań przy zabytkach oraz badań archeologicznych;
6) organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie ochrony zabytków i opieki
nad zabytkami;
7) opracowywanie wojewódzkich planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych oraz koordynacja działań przy realizacji
tych planów;
8) upowszechnianie wiedzy o zabytkach;
9) współpraca z innymi organami administracji publicznej w sprawach ochrony
zabytków.
Art. 92.
1. Wojewódzki konserwator zabytków, wchodzący w skład zespolonej administracji
wojewódzkiej, kieruje wojewódzkim urzędem ochrony zabytków.
2. Wojewódzki urząd ochrony zabytków działa na podstawie regulaminu nadanego
przez wojewodę na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków.
3. Wojewoda, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, po zasięgnięciu
opinii Generalnego Konserwatora Zabytków, może tworzyć i likwidować delegatury
wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków, określając w szczególności terytorialny
zakres działania tych delegatur i ich siedziby.
4. Delegatura, o której mowa w ust. 3, wchodzi w skład wojewódzkiego urzędu
ochrony zabytków.
5. Delegaturą wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków kieruje kierownik tej delegatury.
6. Kierownik delegatury, o którym mowa w ust. 5, z upoważnienia wojewódzkiego
konserwatora zabytków, na terenie swojego działania prowadzi kontrole i sprawy,
w tym, w szczególności, wydaje decyzje administracyjne.
7. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, organizację wojewódzkich urzędów ochrony zabytków,
uwzględniając w szczególności stanowiska pracy, których utworzenie w
poszczególnych urzędach jest obowiązkowe.
Art. 93
1. W sprawach określonych w ustawie i w odrębnych przepisach organem pierwszej
instancji jest wojewódzki konserwator zabytków, a organem wyższego
stopnia minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2. W sprawach, o których mowa w art. 36 ust. 2 i art. 48, organem pierwszej instancji
jest dyrektor urzędu morskiego, a organem wyższego stopnia minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
3. W sprawach o wydawanie pozwoleń, określonych w art. 51 ust. 3, na wywóz
materiałów bibliotecznych powstałych przed dniem 1 stycznia 1949 r. za granicę
i zaświadczenia, o którym mowa w art. 59 ust. 5, prowadzącym postępowanie w
pierwszej instancji jest Dyrektor Biblioteki Narodowej, a organem wyższego
stopnia minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
4. Zadania określone w art. 12 ust. 1, art. 16 ust. 1 i 3-5, art. 22 ust. 4, art. 32 ust. 2,
art. 33 ust. 2, art. 50 ust. 3 i 4 pkt 2, art. 87 ust. 1 oraz art. 103 i 105 są zadaniami
własnymi organów i jednostek samorządu terytorialnego wskazanych w tych
przepisach.
Art. 94.
W postępowaniach administracyjnych dotyczących historycznych układów urbanistycznych
i ruralistycznych, historycznych zespołów budowlanych oraz terenów, na
których znajduje się znaczna ilość zabytków archeologicznych, strony tych postępowań
mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach ministra właściwego
do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wojewódzkiego konserwatora
zabytków przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej
miejscowości sposób publicznego ogłaszania.
Art. 95.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wojewódzki
konserwator zabytków mogą w sprawach ochrony zabytków występować na
prawach:
1) strony - w postępowaniu administracyjnym i cywilnym;
2) oskarżyciela posiłkowego - w postępowaniu karnym;
3) oskarżyciela publicznego - w postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Art. 96.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na
wniosek Generalnego Konserwatora Zabytków, może powierzyć prowadzenie
niektórych spraw z zakresu swojej właściwości, z wyjątkiem wydawania decyzji
administracyjnych, kierownikom instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece
nad zabytkami, dla których jest organizatorem.
2. Wojewoda, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może powierzyć,
w drodze porozumienia, prowadzenie niektórych spraw z zakresu swojej
właściwości, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, gminom i powiatom,
a także związkom gmin i powiatów, położonym na terenie województwa.
3. Wojewoda, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może powierzyć,
w drodze porozumienia, prowadzenie niektórych spraw z zakresu swojej
właściwości, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, kierownikom instytucji
kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami.
4. Przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się do spraw dotyczących prowadzenia rejestru i
wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także wydawania w tym zakresie decyzji
administracyjnych.
5. Powierzenie spraw, w tym wydawania decyzji administracyjnych, kierownikom,
o których mowa w ust. 3, może nastąpić za zgodą organizatora właściwego dla
tych instytucji.
Art. 97.
1. Przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
działa Rada Ochrony Zabytków jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach
realizacji polityki Rady Ministrów w zakresie ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami.
2. Do zadań Rady Ochrony Zabytków należy wydawanie opinii w sprawach dotyczących
w szczególności:
1) założeń do projektu krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami i projektu tego programu;
2) oceny realizacji zadań wynikających z koncepcji polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju w odniesieniu do zabytków;
3) ochrony pomników historii;
4) projektów aktów prawnych dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
3. Członków Rady Ochrony Zabytków w liczbie od 10 do 20 powołuje na okres 4
lat minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego spośród
osób posiadających wybitne osiągnięcia i zasługi w ochronie zabytków lub
w opiece nad zabytkami.
4. Rada Ochrony Zabytków działa na podstawie regulaminu nadanego, w drodze
zarządzenia, przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.
5. W posiedzeniach Rady Ochrony Zabytków bierze udział Generalny Konserwator
Zabytków.
6. Obsługę administracyjną i finansową Rady Ochrony Zabytków zapewnia urząd
obsługujący ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Art. 98.
1. Przy Generalnym Konserwatorze Zabytków działa Główna Komisja Konserwatorska
jako organ opiniodawczy do spraw działań konserwatorskich podejmowanych
przy zabytkach.
2. Główna Komisja Konserwatorska wydaje, w szczególności, opinie w sprawach:
1) stosowania metod, technologii i materiałów niezbędnych dla ratowania zabytków;
2) prawidłowości i zasadności planowanych oraz przeprowadzonych prac konserwatorskich,
restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach oraz
badań archeologicznych;
3) sposobu i zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla poszczególnych
zabytków.
3. Członków Głównej Komisji Konserwatorskiej powołuje i odwołuje Generalny
Konserwator Zabytków spośród specjalistów w określonych dziedzinach ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami.
4. Główna Komisja Konserwatorska działa na podstawie regulaminu nadanego, w
drodze zarządzenia, przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.
5. Obsługę administracyjną i finansową Głównej Komisji Konserwatorskiej zapewnia
urząd obsługujący ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.
Art. 99.
1. Przy wojewódzkim konserwatorze zabytków działa Wojewódzka Rada Ochrony
Zabytków jako organ opiniodawczy w zakresie ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami.
2. W skład Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków wchodzi od 5 do 10 członków,
powoływanych na okres 4 lat przez wojewódzkiego konserwatora zabytków
spośród specjalistów w określonych dziedzinach ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami.
3. Wojewódzka Rada Ochrony Zabytków działa na podstawie regulaminu nadanego,
w drodze zarządzenia, przez wojewodę, na wniosek wojewódzkiego konserwatora
zabytków.
4. Obsługę administracyjną i finansową Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków
zapewnia wojewódzki urząd ochrony zabytków.
Art. 100.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego nadaje i
cofa uprawnienia rzeczoznawcy w określonej dziedzinie opieki nad zabytkami.
2. Rzeczoznawca ma prawo do wydawania ocen i opinii na rzecz organów ochrony
zabytków, organów wymiaru sprawiedliwości, prokuratury, Policji, organów
administracji celnej, Straży Granicznej, organów kontroli skarbowej, Najwyższej
Izby Kontroli oraz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
Art. 101.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, dziedziny, w których ustanawia się rzeczoznawców,
wymagania, jakie powinni spełniać kandydaci na rzeczoznawców, tryb postępowania
w sprawie nadania lub cofnięcia uprawnień rzeczoznawców, zakres ich
praw i obowiązków oraz organizację obsługi rzeczoznawców.
2. W rozporządzeniu należy wskazać warunki, od spełnienia których uzależnione
jest nadanie lub cofnięcie uprawnień rzeczoznawcy.
3. Organ sprawujący obsługę organizacyjną rzeczoznawców jest obowiązany prowadzić
listę rzeczoznawców.