Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi,
zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy
zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków.
Art. 2.
1. Ustawa nie narusza w szczególności przepisów o muzeach, o bibliotekach, o języku
polskim, Prawa ochrony środowiska, o ochronie przyrody, o gospodarce
nieruchomościami, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Prawa budowlanego,
o ochronie danych osobowych i o ochronie informacji niejawnych.
2. Ochronę materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego
regulują odrębne przepisy.
Art. 3.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące
dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo
minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie
społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub
naukową;
2) zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, o
których mowa w pkt 1;
Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568.
3) zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o
których mowa w pkt 1;
4) zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, będący powierzchniową,
podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka,
złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów
bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem;
5) instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami - instytucję
kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności
kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami;
6) prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie
substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie
tych działań;
7) prace restauratorskie - działania mające na celu wyeksponowanie wartości
artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba,
uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań;
8) roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego,
podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku;
9) badania konserwatorskie - działania mające na celu rozpoznanie historii i
funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych
technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie
diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje
taka potrzeba, również programu prac restauratorskich;
10) badania architektoniczne - działania ingerujące w substancję zabytku, mające
na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego
oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń;
11) badania archeologiczne - działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie,
udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego;
12) historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne założenie
miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki
i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych
podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg;
13) historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków
wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane
materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarzeniami historycznymi;
14) krajobraz kulturowy - przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku
działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy
przyrodnicze;
15) otoczenie - teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego
terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku
oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników
zewnętrznych.
Art. 4.
Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji
publicznej działań mających na celu:
1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających
trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;
2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości
zabytków;
3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;
4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków
za granicę;
5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;
6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
oraz przy kształtowaniu środowiska.
Art. 5.
Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w
szczególności, na zapewnieniu warunków:
1) naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych
przy zabytku;
3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym
stanie;
4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu
dla historii i kultury.
Art. 6.
1. Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania:
1) zabytki nieruchome będące, w szczególności:
a) krajobrazami kulturowymi,
b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,
c) dziełami architektury i budownictwa,
d) dziełami budownictwa obronnego,
e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i
innymi zakładami przemysłowymi,
f) cmentarzami,
g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,
h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność
wybitnych osobistości lub instytucji;
2) zabytki ruchome będące, w szczególności:
a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,
b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych
według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje,
c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami,
sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami,
d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu
oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej,
charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi
poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,
e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27
czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr
106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz.
984),
f) instrumentami muzycznymi,
g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi,
h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność
wybitnych osobistości lub instytucji;
3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności:
a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,
b) cmentarzyskami,
c) kurhanami,
d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.
2. Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy
obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.
Rozdział 2
Formy i sposób ochrony zabytków
Art. 7.
Formami ochrony zabytków są:
1) wpis do rejestru zabytków;
2) uznanie za pomnik historii;
3) utworzenie parku kulturowego;
4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Art. 8.
Rejestr zabytków, zwany dalej „rejestrem”, dla zabytków znajdujących się na terenie
województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków.
Art. 9.
1. Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez
wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela
zabytku nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje
się zabytek nieruchomy.
2. W trybie określonym w ust. 1, do rejestru może być również wpisane otoczenie
zabytku wpisanego do rejestru, a także nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna
tego zabytku.
3. Wpis do rejestru historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego
zespołu budowlanego nie wyłącza możliwości wydania decyzji o
wpisie do rejestru wchodzących w skład tych układów lub zespołu zabytków
nieruchomych.
4. Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia się w księdze wieczystej
danej nieruchomości na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, na
podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku.
5. Decyzja o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru, na wniosek wojewódzkiego
konserwatora zabytków, stanowi podstawę wpisu w katastrze nieruchomości.
6. Na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków informację o wpisie zabytku
nieruchomego do rejestru ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
7. Wpisy, o których mowa w ust. 4 i 5, są wolne od opłat.
Art. 10.
1. Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez
wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku.
2. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku
ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia,
uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę.
Art. 11.
Do rejestru nie wpisuje się zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub wchodzącego
w skład narodowego zasobu bibliotecznego.
Art. 12.
1. Starosta, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, może
umieszczać na zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru znak informujący o
tym, iż zabytek ten podlega ochronie.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, wzór i wymiary znaku, o którym mowa w ust. 1.
3. Rozporządzenie powinno określić formę graficzną znaku, wyróżniającą się
wśród innych znaków, z uwzględnieniem dotychczas używanego wzoru, a także
pisemną informację, że dany obiekt jest zabytkiem i podlega ochronie.
Art. 13.
1. Zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym
utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego wartość
będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru nie została potwierdzona
w nowych ustaleniach naukowych, zostaje skreślony z rejestru.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do skreślenia z rejestru części zabytku.
3. Z rejestru skreśla się otoczenie zabytku, w przypadku skreślenia z rejestru tego
zabytku.
4. Z rejestru skreśla się również zabytek, który:
1) został wywieziony na stałe za granicę zgodnie z obowiązującymi przepisami;
2) został wpisany do inwentarza muzeum;
3) wszedł w skład narodowego zasobu bibliotecznego.
5. Skreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji ministra właściwego do
spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
6. Postępowanie w sprawie skreślenia zabytku z rejestru wszczyna się z urzędu
bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na
którym znajduje się zabytek nieruchomy.
Art. 14.
1. Na podstawie decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewódzki
konserwator zabytków występuje z wnioskiem o wykreślenie z księgi wieczystej
wpisu, o którym mowa w art. 9 ust. 4.
2. Na podstawie decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewódzki
konserwator zabytków, występuje z wnioskiem o wykreślenie z katastru nieruchomości
wpisu, o którym mowa w art. 9 ust. 5.
3. Na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków informację o skreśleniu zabytku
nieruchomego z rejestru ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
4. Wykreślenia, o których mowa w ust. 1 i 2, są wolne od opłat.
Art. 15.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra właściwego do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, może
uznać za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy
o szczególnej wartości dla kultury, określając jego granice.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może
złożyć wniosek, o którym mowa w ust. 1, po uzyskaniu opinii Rady Ochrony
Zabytków.
3. Cofnięcie uznania zabytku nieruchomego za pomnik historii następuje w trybie
przewidzianym dla jego uznania.
4. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może
przedstawić Komitetowi Dziedzictwa Światowego wniosek o wpis pomnika historii
na „Listę dziedzictwa światowego” w celu objęcia tego pomnika ochroną
na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego
i naturalnego, przyjętej w Paryżu w dniu 16 listopada 1972 r. (Dz.U. z
1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191).
Art. 16.
1. Rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na
podstawie uchwały, może utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu
kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami
nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej
i osadniczej.
2. Uchwała określa nazwę parku kulturowego, jego granice, sposób ochrony, a także
zakazy i ograniczenia, o których mowa w art. 17 ust. 1.
3. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem
zabytków, sporządza plan ochrony parku kulturowego, który wymaga zatwierdzenia
przez radę gminy.
4. W celu realizacji zadań związanych z ochroną parku kulturowego rada gminy
może utworzyć jednostkę organizacyjną do zarządzania parkiem.
5. Park kulturowy przekraczający granice gminy może być utworzony i zarządzany
na podstawie zgodnych uchwał rad gmin (związku gmin), na terenie których ten
park ma być utworzony.
6. Dla obszarów, na których utworzono park kulturowy, sporządza się obowiązkowo
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Art. 17.
1. Na terenie parku kulturowego lub jego części mogą być ustanowione zakazy i
ograniczenia dotyczące:
1) prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej,
hodowlanej, handlowej lub usługowej;
2) zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych;
3) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych
z ochroną parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych
i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, z
zastrzeżeniem art. 12 ust. 1;
4) składowania lub magazynowania odpadów.
2. W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia
zakazów i ograniczeń, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio
przepisy art. 131-134 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska
(Dz.U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr
113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46, poz.
392, Nr 80, poz. 717 i 721).
Art. 18.
1. Ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami uwzględnia się przy sporządzaniu i
aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju
województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, analiz i
studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju
gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
2. W koncepcji, strategiach, analizach, planach i studiach, o których mowa w ust.
1, w szczególności:
1) uwzględnia się krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
2) określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków,
zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania
zabytków do jak najlepszego stanu;
3) ustala się przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające
opiekę nad zabytkami.
Art. 19.
1. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w
szczególności ochronę:
1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia;
2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków;
3) parków kulturowych.
2. W przypadku gdy gmina posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia
tego programu uwzględnia się w studium i planie, o których mowa w ust. 1.
3. W studium i planie, o których mowa w ust. 1, ustala się, w zależności od potrzeb,
strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują
określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu
ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.
Art. 20.
Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego podlegają uzgodnieniu z wojewódzkim
konserwatorem zabytków.
Art. 21.
Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami
przez województwa, powiaty i gminy.
Art. 22.
1. Generalny Konserwator Zabytków prowadzi krajową ewidencję zabytków w
formie zbioru kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się w wojewódzkich
ewidencjach zabytków.
2. Wojewódzki konserwator zabytków prowadzi wojewódzką ewidencję zabytków
w formie kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się na terenie województwa.
3. Włączenie karty ewidencyjnej zabytku ruchomego niewpisanego do rejestru do
wojewódzkiej ewidencji zabytków może nastąpić za zgodą właściciela tego zabytku.
4. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w
formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, objętych
wojewódzką ewidencją zabytków.
Art. 23.
1. Generalny Konserwator Zabytków prowadzi, w formie zbioru kart informacyjnych,
krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie
z prawem.
2. Wojewódzki konserwator zabytków, organy Policji, Straży Granicznej i administracji
celnej są obowiązane niezwłocznie przekazywać, w celu ujęcia w wykazie,
Generalnemu Konserwatorowi Zabytków informacje o zabytku skradzionym
lub wywiezionym za granicę niezgodnie z prawem.
Art. 24.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru zabytków, krajowej,
wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków
skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.
2. Rejestr zabytków prowadzi się w formie odrębnych ksiąg dla poszczególnych
rodzajów zabytków.
3. W rozporządzeniu należy określić, jakie dane powinny być ujęte w poszczególnych
księgach rejestru, w karcie ewidencyjnej i adresowej zabytku oraz w karcie
informacyjnej, a także sposób gromadzenia dokumentów dotyczących zabytku.
4. Rozporządzenie powinno wskazywać przesłanki, od spełnienia których jest uzależnione
włączenie kart ewidencyjnych i adresowych do ewidencji, a także ich
wyłączenie z tych ewidencji.
Rozdział 3
Zagospodarowanie zabytków, prowadzenie badań, prac i robót
oraz podejmowanie innych działań przy zabytkach
Art. 25.
1. Zagospodarowanie na cele użytkowe zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru
wymaga posiadania przez jego właściciela lub posiadacza:
1) dokumentacji konserwatorskiej określającej stan zachowania zabytku nieruchomego
i możliwości jego adaptacji, z uwzględnieniem historycznej funkcji
i wartości tego zabytku;
2) uzgodnionego z wojewódzkim konserwatorem zabytków programu prac
konserwatorskich przy zabytku nieruchomym, określającego zakres i sposób
ich prowadzenia oraz wskazującego niezbędne do zastosowania materiały i
technologie;
3) uzgodnionego z wojewódzkim konserwatorem zabytków programu zagospodarowania
zabytku nieruchomego wraz z otoczeniem oraz dalszego korzystania
z tego zabytku, z uwzględnieniem wyeksponowania jego wartości.
2. W celu spełnienia wymagań, o których mowa w ust. 1, wojewódzki konserwator
zabytków jest obowiązany nieodpłatnie udostępnić do wglądu właścicielowi lub
posiadaczowi zabytku nieruchomego posiadaną przez siebie dokumentację tego
zabytku oraz umożliwić dokonywanie niezbędnych odpisów z tej dokumentacji.
Art. 26.
1. W umowie sprzedaży, zamiany, darowizny lub dzierżawy zabytku nieruchomego
wpisanego do rejestru, stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki
samorządu terytorialnego, przy określaniu sposobu korzystania z tego zabytku
należy nałożyć, jeżeli stan zachowania zabytku tego wymaga, na nabywcę lub
dzierżawcę obowiązek przeprowadzenia w określonym terminie niezbędnych
prac konserwatorskich przy tym zabytku.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do decyzji o oddaniu w trwały zarząd zabytku
nieruchomego wpisanego do rejestru.
Art. 27.
Na wniosek właściciela lub posiadacza zabytku wojewódzki konserwator zabytków
przedstawia, w formie pisemnej, zalecenia konserwatorskie, określające sposób korzystania
z zabytku, jego zabezpieczenia i wykonania prac konserwatorskich, a także
zakres dopuszczalnych zmian, które mogą być wprowadzone w tym zabytku .
Art. 28.
Niezależnie od obowiązków wynikających z opieki nad zabytkami, określonych w
art. 5, właściciel lub posiadacz zabytku wpisanego do rejestru lub zabytku znajdującego
się w wojewódzkiej ewidencji zabytków zawiadamia wojewódzkiego konserwatora
zabytków o:
1) uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu lub kradzieży zabytku, niezwłocznie
po powzięciu wiadomości o wystąpieniu zdarzenia;
2) zagrożeniu dla zabytku, niezwłocznie po powzięciu wiadomości o wystąpieniu
zagrożenia;
3) zmianie miejsca przechowania zabytku ruchomego w terminie miesiąca od
dnia nastąpienia tej zmiany;
4) zmianach dotyczących stanu prawnego zabytku, nie później niż w terminie
miesiąca od dnia ich wystąpienia lub powzięcia o nich wiadomości.
Art. 29.
1. Organy ochrony zabytków w czasie uzgodnionym z właścicielem lub posiadaczem
przedmiotu będącego zabytkiem lub posiadającego cechy zabytku mogą
prowadzić badania tego przedmiotu w miejscu, w którym przedmiot ten się
znajduje.
2. W przypadku odmowy udostępnienia przedmiotu, o którym mowa w ust. 1, wojewódzki
konserwator zabytków może wydać decyzję nakazującą jego udostępnienie
na czas niezbędny do wykonania badań, jednak nie dłuższy niż 3 miesiące
od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.
3. Za szkody wyrządzone w związku z badaniami, o których mowa w ust. 1 lub 2,
przysługuje odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.
Art. 30.
1. Właściciel lub posiadacz zabytku nieruchomego bądź nieruchomości o cechach
zabytku jest obowiązany udostępnić ten zabytek bądź nieruchomość wykonawcy
badań w celu ich przeprowadzenia.
2. W przypadku odmowy udostępnienia zabytku nieruchomego bądź nieruchomości,
o których mowa w ust. 1, wojewódzki konserwator zabytków może wydać
decyzję nakazującą właścicielowi lub posiadaczowi udostępnienie tego zabytku
bądź nieruchomości, na czas niezbędny do przeprowadzenia badań, jednak nie
dłuższy niż 3 miesiące od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.
3. Za szkody wyrządzone w związku z badaniami, o których mowa w ust. 1 lub 2,
przysługuje odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.
Art. 31.
1. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która zamierza finansować roboty
budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub objętym
ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, jest obowiązana pokryć koszty badań archeologicznych
oraz ich dokumentacji, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest niezbędne dla
ochrony zabytków archeologicznych.
2. Szczegółowy zakres i rodzaj niezbędnych badań archeologicznych przy zabytku
nieruchomym, o którym mowa w ust. 1, wojewódzki konserwator zabytków
ustala w drodze decyzji.
3. Egzemplarz dokumentacji badań, o których mowa w ust. 1, podlega po ich zakończeniu
nieodpłatnemu przekazaniu wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.
Art. 32.
1. Kto, w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych, odkrył przedmiot,
co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, jest obowiązany:
1) wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty
przedmiot;
2) zabezpieczyć, przy użyciu dostępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego
odkrycia;
3) niezwłocznie zawiadomić o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora
zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta
miasta).
2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany niezwłocznie, nie dłużej niż
w terminie 3 dni, przekazać wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przyjęte
zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3.
3. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany w terminie 5 dni od dnia
przyjęcia zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 i ust. 2, dokonać oględzin
odkrytego przedmiotu.
4. Jeżeli w terminie, określonym w ust. 3, wojewódzki konserwator zabytków nie
dokona oględzin odkrytego przedmiotu, przerwane roboty mogą być kontynuowane.
5. Po dokonaniu oględzin odkrytego przedmiotu wojewódzki konserwator zabytków
wydaje decyzję:
1) pozwalającą na kontynuację przerwanych robót, jeżeli odkryty przedmiot
nie jest zabytkiem;
2) pozwalającą na kontynuację przerwanych robót, jeżeli odkryty przedmiot
jest zabytkiem, a kontynuacja robót nie doprowadzi do jego zniszczenia lub
uszkodzenia;
3) nakazującą dalsze wstrzymanie robót i przeprowadzenie, na koszt osoby fizycznej
lub jednostki organizacyjnej finansującej te roboty, badań archeologicznych
w niezbędnym zakresie.
6. Roboty nie mogą być wstrzymane na okres dłuższy niż miesiąc od dnia doręczenia
decyzji, o której mowa w ust. 5 pkt 3.
7. Jeżeli w trakcie badań archeologicznych zostanie odkryty zabytek posiadający
wyjątkową wartość, wojewódzki konserwator zabytków może wydać decyzję o
przedłużeniu okresu wstrzymania robót. Okres wstrzymania robót nie może być
jednak dłuższy niż 6 miesięcy od dnia doręczenia decyzji, o której mowa w ust.
5 pkt 3.
8. Po zakończeniu badań archeologicznych, o których mowa w ust. 5 pkt 3, wojewódzki
konserwator zabytków wydaje decyzję pozwalającą na kontynuację
przerwanych robót.
9. W przypadku odkrycia przedmiotu, o którym mowa w ust. 1, z wyłączeniem zabytków
archeologicznych, w sprawach własności i wynagrodzenia dla znalazcy
tego przedmiotu stosuje się odpowiednio art. 189 Kodeksu cywilnego.
Art. 33.
1. Kto przypadkowo znalazł przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż
jest on zabytkiem archeologicznym, jest obowiązany, przy użyciu dostępnych
środków, zabezpieczyć ten przedmiot i oznakować miejsce jego znalezienia oraz
niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu tego przedmiotu właściwego wojewódzkiego
konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego
wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany niezwłocznie, nie dłużej niż
w terminie 3 dni, przekazać wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przyjęte
zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1.
3. W terminie 3 dni od dnia przyjęcia zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1 i 2,
wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany dokonać oględzin znalezionego
przedmiotu i miejsca jego znalezienia oraz, w razie potrzeby, zorganizować
badania archeologiczne.
Art. 34.
1. Osobom, które odkryły bądź przypadkowo znalazły zabytek archeologiczny,
przysługuje nagroda, jeżeli dopełniły one obowiązków określonych odpowiednio
w art. 32 ust. 1 lub w art. 33 ust. 1.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób zajmujących się zawodowo badaniami archeologicznymi
lub zatrudnionych w grupach zorganizowanych w celu prowadzenia
takich badań.
3. Warunki i tryb przyznawania nagród określi, w drodze rozporządzenia, minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ustalając rodzaje
nagród, źródła ich finansowania i wysokość nagród pieniężnych.
Art. 35.
1. Przedmioty będące zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi
albo pozyskanymi w wyniku badań archeologicznych, stanowią własność
Skarbu Państwa.
2. Własność Skarbu Państwa stanowią również przedmioty będące zabytkami archeologicznymi,
pozyskane w wyniku poszukiwań, o których mowa w art. 36
ust. 1 pkt 12.
3. Miejsce przechowywania zabytków archeologicznych odkrytych, przypadkowo
znalezionych albo pozyskanych w wyniku badań archeologicznych bądź poszukiwań,
o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12, określa wojewódzki konserwator
zabytków, przekazując je, w drodze decyzji, w depozyt muzeum lub innej jednostce
organizacyjnej, za jej zgodą.
4. Przekazanie zabytków archeologicznych muzeum lub innej jednostce organizacyjnej
może nastąpić w przypadku, gdy jednostka ta zapewni:
1) ich trwałe przechowanie;
2) przeprowadzenie inwentaryzacji i odpowiednich prac konserwatorskich;
3) udostępnianie tych zabytków w celach naukowych.
5. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać decyzję o cofnięciu oddania w
depozyt zabytków archeologicznych, jeżeli muzeum lub inna jednostka organizacyjna
nie zapewnia warunków, o których mowa w ust. 4.
6. Na wniosek dyrektora muzeum zabytki archeologiczne, będące w depozycie tego
muzeum, mogą być przekazane na jego własność na podstawie decyzji wojewódzkiego
konserwatora zabytków.
Art. 36.
1. Pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga:
1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych
przy zabytku wpisanym do rejestru;
2) wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku;
3) prowadzenie badań konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru;
4) prowadzenie badań architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru;
5) prowadzenie badań archeologicznych;
6) przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru;
7) trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem
ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje;
8) dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru;
9) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania
z tego zabytku;
10) umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru urządzeń technicznych, tablic,
reklam oraz napisów, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1;
11) podejmowanie innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji
lub zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru;
12) poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków
archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych
i technicznych oraz sprzętu do nurkowania.
2. Na polskich obszarach morskich pozwolenie na podejmowanie działań, o których
mowa w ust. 1 pkt 5 i 12, wydaje dyrektor urzędu morskiego w uzgodnieniu
z wojewódzkim konserwatorem zabytków właściwym dla miejsca siedziby
urzędu morskiego.
3. Pozwolenia, o których mowa w ust. 1, mogą określać warunki, które zapobiegną
uszkodzeniu lub zniszczeniu zabytku.
4. Wojewódzki konserwator zabytków może uzależnić wydanie pozwolenia na podejmowanie
działań, o których mowa w ust. 1 pkt 6, 9 i 11, od przeprowadzenia,
na koszt wnioskodawcy, niezbędnych badań konserwatorskich, architektonicznych
lub archeologicznych. Egzemplarz dokumentacji badań jest przekazywany
nieodpłatnie wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.
5. Pozwolenia, o których mowa w ust. 1, wydaje się na wniosek osoby fizycznej
lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z zabytku
wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego,
trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego.
6. Pozwolenie na prowadzenie badań archeologicznych wydaje się na wniosek osoby
fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania
z nieruchomości, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego,
trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego.
7. Pozwolenie na prowadzenie badań konserwatorskich i architektonicznych przy
zabytku wpisanym do rejestru albo badań archeologicznych lub poszukiwań
ukrytych bądź porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych,
wydaje się również na wniosek osób fizycznych albo jednostek organizacyjnych
zamierzających prowadzić te badania lub poszukiwania. W przypadku
nieuzyskania zgody właściciela lub posiadacza nieruchomości na przeprowadzenie
tych badań lub poszukiwań przepisy art. 30 ust. 1 i 2 stosuje się
odpowiednio.
8. Uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na podjęcie robót
budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru nie zwalnia z obowiązku uzyskania
pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, w przypadkach określonych
przepisami Prawa budowlanego.
Art. 37.
1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia:
1) tryb i sposób wydawania pozwoleń na prowadzenie prac konserwatorskich,
restauratorskich, robót budowlanych oraz badań konserwatorskich i architektonicznych,
a także innych działań, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt
6-12, przy zabytku wpisanym do rejestru oraz badań archeologicznych;
2) kwalifikacje osób uprawnionych do prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich,
badań konserwatorskich i architektonicznych przy zabytku
wpisanym do rejestru oraz badań archeologicznych;
3) dodatkowe wymagania dla osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne
w budownictwie przy zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru;
4) sposób potwierdzania posiadanych kwalifikacji i dodatkowych wymagań, o
których mowa w pkt 2 i 3;
5) standardy, jakim powinna odpowiadać dokumentacja prowadzonych prac
konserwatorskich i restauratorskich przy zabytku ruchomym wpisanym do
rejestru i badań archeologicznych.
2. W rozporządzeniu należy określić szczegółowe wymagania, jakim powinien odpowiadać
wniosek i pozwolenie na prowadzenie prac, robót, badań i działań, o
których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz dokumentację niezbędną do rozpatrzenia tego
wniosku.
3. Przy określaniu kwalifikacji i dodatkowych wymagań osób uprawnionych do
prowadzenia prac, robót i badań, o których mowa w ust. 1 pkt 1, niezbędne jest
wskazanie wykształcenia oraz wymaganej praktyki zawodowej, które powinny
posiadać te osoby.
4. Standardy, o których mowa w ust. 1 pkt 5, ustala się tak, aby poszczególne etapy
prowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytkach ruchomych
i badań archeologicznych były odpowiednio udokumentowane.
Rozdział 4
Nadzór konserwatorski
Art. 38.
1. Wojewódzki konserwator zabytków lub działający z jego upoważnienia pracownicy
wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków prowadzą kontrolę przestrzegania
i stosowania przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
2. W upoważnieniu, o którym mowa w ust. 1, określa się osobę lub osoby upoważnione
do przeprowadzenia kontroli, kontrolowaną osobę fizyczną lub jednostkę
organizacyjną, miejsce i zakres kontroli oraz podstawę prawną do jej przeprowadzenia.
3. Przy wykonywaniu kontroli wojewódzki konserwator zabytków lub osoby, o
których mowa w ust. 1, są uprawnione do:
1) wstępu na teren nieruchomości, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie
zniszczenia lub uszkodzenia zabytku;
2) oceny stanu zachowania, warunków przechowywania i zabezpieczenia zabytków
wpisanych do rejestru, a także zabytków znajdujących się w muzeach,
bibliotekach oraz w zbiorach lub zasobach innych państwowych jednostek
organizacyjnych i jednostek samorządu terytorialnego, w terminie
uzgodnionym z ich właścicielem lub posiadaczem;
3) sprawdzania zgodności wszelkich działań podejmowanych przy zabytkach
wpisanych do rejestru oraz prowadzonych badań archeologicznych z zakresem
lub warunkami określonymi w pozwoleniu i zatwierdzoną dokumentacją;
4) żądania ustnych lub pisemnych informacji w zakresie niezbędnym dla ustalenia
stanu faktycznego dotyczącego zakresu kontroli;
5) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających
związek z zakresem kontroli;
6) dokonania wpisu w dzienniku budowy w zakresie określonym przepisami
Prawa budowlanego.
4. Czynności kontrolne przeprowadza się w obecności kontrolowanej osoby fizycznej
albo kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub upoważnionej
przez niego osoby, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych.
5. Czynności kontrolne dotyczące zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru,
które są w zarządzie państw obcych albo są użytkowane przez przedstawicieli
dyplomatycznych i konsularnych tych państw lub przez inne osoby zrównane z
nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych,
mogą być wykonywane za zgodą tych przedstawicieli lub osób.
Art. 39.
1. Z czynności kontrolnych kontrolujący sporządza protokół, którego jeden egzemplarz
doręcza kontrolowanej osobie fizycznej lub kierownikowi kontrolowanej
jednostki organizacyjnej.
2. Protokół kontroli zawiera opis stanu faktycznego stwierdzonego w toku kontroli,
w tym ustalonych nieprawidłowości, z uwzględnieniem przyczyn powstania, zakresu
i skutków tych nieprawidłowości oraz osób za nie odpowiedzialnych.
3. Protokół podpisują kontrolujący i kontrolowana osoba fizyczna albo kierownik
kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub upoważniona przez niego osoba,
którzy mogą wnieść do protokołu umotywowane zastrzeżenia i uwagi.
4. W razie odmowy podpisania protokołu przez kontrolowaną osobę fizyczną albo
kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub upoważnioną przez niego
osobę, kontrolujący czyni o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu
może w terminie 7 dni przedstawić swoje pisemne uwagi wojewódzkiemu
konserwatorowi zabytków.
Art. 40.
1. Na podstawie ustaleń wynikających z kontroli wojewódzki konserwator zabytków
może wydać zalecenia pokontrolne kontrolowanej osobie fizycznej lub kierownikowi
kontrolowanej jednostki organizacyjnej.
2. Wojewódzki konserwator zabytków może odstąpić od wydania zaleceń pokontrolnych
i wydać decyzję, o której mowa w art. 43, art. 44 ust. 1, art. 45 ust. 1,
art. 46 ust. 1, art. 49 ust. 1 lub art. 50 ust. 1.
3. W przypadku kontroli jednostki organizacyjnej wojewódzki konserwator zabytków
może zażądać przeprowadzenia postępowania służbowego lub innego
przewidzianego prawem przeciwko osobom winnym dopuszczenia do powstania
uchybień i poinformowania go w określonym terminie o podjętych działaniach
zmierzających do usunięcia tych uchybień.
Art. 41.
W razie stwierdzenia, że działanie lub zaniechanie kontrolowanej osoby fizycznej
albo kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub jej pracownika narusza
przepisy art. 108-118 ustawy, wojewódzki konserwator zabytków kieruje odpowiednio
do Policji, prokuratury albo sądu zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub
wykroczenia.
Art. 42.
Generalny Konserwator Zabytków może podejmować czynności, o których mowa w
art. 38 ust. 3, art. 39, art. 40 ust. 1 i 3 oraz art. 41, jeżeli jest to konieczne ze względu
na szczególną wagę sprawy. Przepisy art. 38 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
Art. 43.
Wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję o wstrzymaniu wykonywanych
bez jego pozwolenia lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych
w pozwoleniu:
1) prac konserwatorskich, restauratorskich, badań konserwatorskich lub architektonicznych
przy zabytku wpisanym do rejestru;
2) robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub w jego otoczeniu;
3) badań archeologicznych;
4) innych działań, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6-8 i 10-12.
Art. 44.
1. Decyzja, o której mowa w art. 43, wygasa po upływie 2 miesięcy od dnia jej doręczenia,
jeżeli w tym terminie wojewódzki konserwator zabytków nie wyda decyzji:
1) nakazującej przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie
terenu, z określeniem terminu wykonania tych czynności, albo
2) zobowiązującej do uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków
na prowadzenie wstrzymanych badań, prac, robót lub innych działań
przy zabytku, albo
3) nakładającej obowiązek podjęcia określonych czynności w celu doprowadzenia
wykonywanych badań, prac, robót lub innych działań przy zabytku
do zgodności z zakresem i warunkami określonymi w pozwoleniu, wskazując
termin wykonania tych czynności.
2. W przypadku nieuzyskania pozwolenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, albo niewykonania
obowiązku określonego w ust. 1 pkt 3, wojewódzki konserwator zabytków
wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu
lub uporządkowanie terenu, z określeniem terminu wykonania tych czynności.
3. Po wykonaniu obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, wojewódzki konserwator
zabytków wydaje pozwolenie na wznowienie wstrzymanych badań, prac,
robót lub innych działań przy zabytku.
4. Osoba, która dopuściła się naruszenia przepisów o zabytkach lub naruszyła zakres
i warunki określone w pozwoleniu, jest obowiązana na swój koszt wykonać
czynności nakazane w decyzji, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz w ust. 2.
Art. 45.
1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora
zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu
wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru prace konserwatorskie,
restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie, architektoniczne
lub podjęto inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6-8 i 10-12, wojewódzki
konserwator zabytków wydaje decyzję:
1) nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie
terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo
2) zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we
wskazany sposób i w określonym terminie.
2. Przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.
Art. 46.
1. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać decyzję o wstrzymaniu prac
konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku nie
wpisanym do rejestru, jeżeli zabytek ten spełnia warunki uzasadniające dokonanie
wpisu do rejestru.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, wygasa, jeżeli w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia
nie nastąpi wszczęcie postępowania w sprawie wpisu zabytku do rejestru.
3. Wstrzymane prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy
zabytku mogą być podjęte, jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia decyzji,
o której mowa w ust. 1, wojewódzki konserwator zabytków nie wpisze tego
zabytku do rejestru.
Art. 47.
Wojewódzki konserwator zabytków może wznowić postępowanie w sprawie wydanego
pozwolenia, o którym mowa w art. 36 ust. 1, a następnie zmienić je lub cofnąć,
w drodze decyzji, jeżeli w trakcie wykonywania badań, prac, robót lub innych działań
określonych w pozwoleniu wystąpiły nowe fakty i okoliczności, mogące doprowadzić
do uszkodzenia lub zniszczenia zabytku.
Art. 48.
Dyrektor urzędu morskiego, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków
właściwym dla miejsca siedziby urzędu morskiego, może, w drodze decyzji:
1) wstrzymać prowadzone bez pozwolenia, o którym mowa w art. 36 ust. 2,
badania lub poszukiwania albo
2) zmienić lub cofnąć, w wyniku wznowienia postępowania, wydane pozwolenie,
o którym mowa w art. 36 ust. 2, jeżeli wystąpiły nowe fakty i okoliczności,
mogące doprowadzić do uszkodzenia lub zniszczenia zabytku, albo
3) cofnąć wydane pozwolenie, o którym mowa w art. 36 ust. 2, jeżeli badania
lub poszukiwania są prowadzone niezgodnie z zakresem i warunkami określonymi
w tym pozwoleniu.
Art. 49.
1. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać decyzję nakazującą osobie fizycznej
lub jednostce organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z
zabytku wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania
wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku
zobowiązaniowego, przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robót
budowlanych przy tym zabytku, jeżeli ich wykonanie jest niezbędne ze względu
na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem tego zabytku.
2. Wykonanie decyzji nakazującej przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robót
budowlanych przy zabytku nieruchomym nie zwalnia z obowiązku uzyskania
pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, w przypadkach określonych przepisami
Prawa budowlanego.
3. W przypadku wykonania zastępczego prac konserwatorskich lub robót budowlanych
przy zabytku nieruchomym wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję
określającą wysokość wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu wykonania
zastępczego tych prac lub robót, ich zakres oraz termin wymagalności tej wierzytelności.
4. Wierzytelność Skarbu Państwa z tytułu wykonania zastępczego prac konserwatorskich
lub robót budowlanych przy zabytku nieruchomym podlega zabezpieczeniu
hipoteką przymusową na tej nieruchomości, na wniosek wojewódzkiego
konserwatora zabytków, na podstawie decyzji, o której mowa w ust. 3. Jeżeli
nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, zabezpieczenie może być dokonane
przez złożenie wniosku i decyzji do zbioru dokumentów.
5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się do zabytków nieruchomych stanowiących własność
Skarbu Państwa.
6. Wierzytelność Skarbu Państwa z tytułu wykonania zastępczego prac konserwatorskich
lub robót budowlanych przy zabytku nieruchomym wojewoda, w porozumieniu
z Generalnym Konserwatorem Zabytków, może, w drodze decyzji,
umorzyć w całości albo w części lub rozłożyć na raty - jeżeli stwierdzono nieściągalność
wierzytelności lub jej ściągnięcie spowoduje znaczny uszczerbek
dla sytuacji materialnej osoby lub jednostki, o których mowa w ust. 1.
7. Wykreślenie hipoteki przymusowej z księgi wieczystej następuje na wniosek
wojewody na podstawie decyzji, o której mowa w ust. 6. Jeżeli nieruchomość
nie posiada księgi wieczystej, wniosek i decyzję składa się do zbioru dokumentów.
Art. 50.
1. W przypadku wystąpienia zagrożenia dla zabytku ruchomego wpisanego do rejestru,
polegającego na możliwości jego zniszczenia, uszkodzenia, kradzieży, zaginięcia
lub nielegalnego wywiezienia za granicę, wojewódzki konserwator zabytków
może wydać decyzję o zabezpieczeniu tego zabytku w formie ustanowienia
czasowego zajęcia do czasu usunięcia zagrożenia.
2. Czasowe zajęcie zabytku ruchomego polega na przekazaniu go, w zależności od
rodzaju zabytku, do muzeum, archiwum lub biblioteki.
3. W przypadku wystąpienia zagrożenia dla zabytku nieruchomego wpisanego do
rejestru, polegającego na możliwości jego zniszczenia lub uszkodzenia, starosta,
na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może wydać decyzję o zabezpieczeniu
tego zabytku w formie ustanowienia czasowego zajęcia do czasu
usunięcia zagrożenia. Przepisy o gospodarce nieruchomościami stosuje się odpowiednio.
4. Jeżeli nie jest możliwe usunięcie zagrożenia, o którym mowa w ust. 1 lub 3:
1) zabytek ruchomy może być przejęty przez wojewódzkiego konserwatora
zabytków, w drodze decyzji, na własność Skarbu Państwa, z przeznaczeniem
na cele kultury, oświaty lub turystyki, za odszkodowaniem odpowiadającym
wartości rynkowej tego zabytku;
2) zabytek nieruchomy może być na wniosek wojewódzkiego konserwatora
zabytków wywłaszczony przez starostę na rzecz Skarbu Państwa lub gminy
właściwej ze względu na miejsce położenia tego zabytku, w trybie i na zasadach
przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.